سود و زیان انباشته یکی از اجزای اصلی صورتهای مالی می‌باشد. هر بنگاه اقتصادی در طول یک سال می‌تواند بر اساس عملکرد خود سود یا زیان کسب کند. پس از بستن حسابهای موقت، حسابداران نیز باید در پایان هر سال مالی و در زمان بستن حسابها، میزان سود و زیان کسب شده را به حساب سود و زیان جاری (یعنی در همان سال) و سود یا زیان سال گذشته را به حساب سود و زیان انباشته (در طول سنوات فعالیت) با این ثبت حسابداری انتقال دهند.
ثبت رویداد مالی انتقال حساب سود و زیان به انباشته به این ترتیب است که در صورت سود در سال گذشته : سود و زیان سال جاری بدهکار و سود و زیان انباشته بستانکار و در صورت زیان در سال گذشته : سود و زیان انباشته بدهکار و سود و زیان سال جاری بستانکار. بدیهی است که سود انباشته می‌تواند به سرمایه گذاری‌های بعدی مجموعه و همچنین حفظ امنیت و ثبات آن کمک کند. در مقابل نیز زیان انباشته می‌تواند پیمودن مسیر پیشرفت را برای مجموعه کندتر کند.
حسابداران شرکت‌ها پس از اتمام یک دوره مالی، در آمد کلی مجموعه را محاسبه می‌کنند و سود سهامداران و شرکا را پرداخت می‌کنند. مازاد درآمد پس از پرداخت تمام هزینه ها، در واقع درآمد خالص یک مجموعه است. این عدد می‌تواند مثبت (سود) و یا منفی (زیان) باشد.
این مازاد درآمد می‌تواند به صورت سود به سهامداران و شرکای مجموعه پرداخت شود و یا برای توسعه مجموعه و سرمایه گذاری‌های بلند مدت، مصرف شود. سود و زیان اگر در یک دوره مالی مورد بررسی قرار بگیرد، آن را سود و زیان جاری می‌نامند. در صورتی که این مازاد درآمد (یا زیان) پس انداز شوند و به صورتهای مالی مجموعه در سال‌های آتی انتقال پیدا کند، آن را سود و زیان انباشته می‌نامند.
این ویدئو بخشی از ۵۰ ساعت فیلم آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار است .
بدین ترتیب حساب سود و زیان انباشته به عنوان یک پشتوانه مالی برای مجموعه عمل می‌کند. در صورت موفق بودن کسب و کار و کسب سود بیشتر در هر سال، سود انباشته نیز افزایش پیدا می‌کند و شرکت‌ها یا مجموعه، مجبور نیستند برای توسعه کسب و کار خود از دارایی جاری، افزایش سرمایه یا دریافت وام استفاده کند.
از سویی دیگر، در صورتی که مجموعه دچار آسیب و یا زیان شود می‌تواند از محل سود انباشته خود، نسبت به جبران خسارت و یا زیان اقدام کند. حساب سود و زیان هر مجموعه ای در گزارش‌های مالی شرکت ذکر می‌شود و به عنوان یک حساب ترازنامه ای (یا دائمی) در اظهارنامه‌های مالیاتی و در بخش حقوق صاحبان سهام، به آن اشاره می‌شود.
-
سود انباشته در چه راه هایی خرج می‌شود؟
استفاده سود انباشته بر عهده مدیریت یا هیئت مدیره مجموعه است و این افراد با توجه به شرایط مجموعه، برنامه‌های بلند مدت و کوتاه مدت خود و همچنین پیش بینی از شرایط اقتصادی و تجاری کشور و منطقه، ممکن است سود انباشته را در راه‌های زیر صرف کنند:
- توزیع آن به عنوان سود سهام در میان سهامداران و شرکا (صاحبان سرمایه)
- سرمایه گذاری آن برای ایجاد یک خط تولید جدید، خرید ماشین آلات و به روز رسانی زیرساخت‌های مجموعه و …
- خرید سهام و سرمایه گذاری در شرکت‌های دیگر
- بازپرداخت بدهی ها، وام‌ها و جبران زیان‌های انباشته سنوات گذشته
به این ترتیب اثر سود و زیان انباشته در حساب سود و زیان انباشته به این صورت است که زمانی که یک واحد تولیدی یا شرکت، درآمد بیش از حد انتظار طی یک سال بدست می آورد، امکان دارد که سهامداران بلند مدت، بخشی از درآمد منظم را به صورت سود سهام در آن واحد دریافت کنند. گروه دیگری از سهامداران نیز که به دنبال سود کوتاه مدت هستند ترجیح می دهند سهام را بلافاصله دریافت کنند؛ البته برخی از معامله گران، سود سهام خود را در شرکت به امید استفاده از آن برای دریافت سود بالاتر حفظ می کنند.
-
سود و زیان انباشته چگونه محاسبه می‌شود؟
تصور کنید شرکت یا موسسه در ابتدای سال مالی خود قرار دارد. موجودی حساب سود و زیان انباشته دوره قبل شما مشخص است و این موجودی به عنوان درآمد کلی سال قبل در دفاتر قانونی مجموعه ثبت شده است. پس از طی کردن یک دوره مالی جدید، درآمد کلی مجموعه شما مشخص می‌شود و خالص سود و زیان آن در پایان دوره قابل محاسبه است.
این درآمد با موجودی حساب سود و زیان انباشته جمع می‌گردد. سود سهام نقدی صاحبان سرمایه و همچنین سود سهم از این مبلغ کم می‌شود تا در نهایت میزان سود انباشته کلی مجموعه مشخص گردد.
به عنوان مثال، یک مجموعه با سود انباشته ابتدای دوره ۱۰۰ ریال آغاز به کار کرده است و در طول یک دوره مالی به خالص سود و زیان ۷۰ ریال دست پیدا کرده است. این مجموعه باید سود سهام نقدی و سود سهم صاحبان سرمایه، که فرضا معادل ۵۰ ریال است را پرداخت کند. در نهایت سود انباشته این شرکت، معادل ۱۲۰ ریال خواهد بود. سود و زیان انباشته در بخش مربوط به حقوق صاحبان سهام در ترازنامه ثبت می‌شود.
بدیهی است که سود انباشته همیشه نمی تواند مثبت باشد. در آمد‌های شرکت در طول یک دوره مالی تاثیر مستقیمی بر سود انباشته خواهند داشت. همچنین توزیع سود سهام بیش از موجودی تراز حساب سود و زیان یکی دیگر از رایج ترین دلایلی است که می‌تواند منجر به منفی شدن سود انباشته شود.
-
آیا زیان انباشته قابل تقسیم است؟
بر اساس قانون تجارت کشورمان، یک شرکت یا بنگاه اقتصادی می‌تواند سود حاصل از فعالیت‌های حرفه ای خود را میان سهامداران تقسیم کند اما تقسیم زیان بر خلاف قوانین موجود است. در مقابل، یک شرکت می‌تواند از طریق تعدیل سرمایه و یا با کمک سود انباشته در سال‌های بعد، اقدام به تامین زیان انباشته خود کند. این امر تا جایی اهمیت دارد که حتی برای تعدیل سرمایه یک مجموعه نیز به تاییدیه بازرسان قانونی و گزارشات توجیهی مدیران و اعضای هیئت مدیره نیاز است.
حال در سال‌های اخیر، برخی از بنگاه‌های اقتصادی با در پیش گرفتن رویه غیر قانونی و تقسیم زیان انباشته در میان سهامداران خود، تلاش می‌کنند تا صورتهای مالی و ترازنامه‌های خود را به شکل گسترده ای تحریف کرده و بر روی بی کفایتی مدیران و هیات اجرایی یک مجموعه، سرپوش بگذارند. با چنین اقدامی، زیان انباشته و عملکرد ضعیف مجموعه از سنوات آن پاک می‌شود و در نتیجه شرکت یا موسسه می‌تواند با استناد بر سابقه مالی مثبت (اما ساختگی) خود در مناقصه‌ها شرکت داشته باشد و یا از بانک‌ها وام دریافت کند.
-
آیا به سود و زیان انباشته مالیات تعلق میگیرد؟
سود و زیان انباشته در اظهارنامه مالیاتی ثبت میشوند. ممیزین دارایی با بررسی دقیق صورتهای مالی، دفاتر و اظهارنامه مالیاتی، مالیات تعلق گرفته به سود و زیان دوره ای را مشخص می‌کنند؛ اما چرا باید زیان و سود انباشته را به اداره مالیات گزارش کنیم؟
تصور کنید شرکت شما دارای زیان انباشته است یا به عبارتی دیگر، سود انباشته آن منفی می‌باشد. حال تصور کنید که در سال بعد، درآمد خالص شما افزایش پیدا کند و این امکان برایتان به وجود آید که سود انباشته مجموعه را بار دیگر مثبت کنید. برای آنکه بتوانید از میزان مالیات ناشی از سود سالانه بکاهید و در عوض زیان انباشته خود را جبران کنید، باید میزان زیان انباشته را در دفاتر مالی و اظهارنامه مالیاتی خود ثبت کنید.
برای این کار کافی است که زیان انباشته مجموعه را در بخش مربوط به استهلاک زیان سنواتی، در اظهارنامه عملکرد ثبت کنید. در صورتی که مبلغ این زیان انباشته، توسط ممیز مالیاتی تایید شود و برگ تشخیص دارایی صادر گردد، اجازه خواهید داشت که بر اساس بند ۱۲ ماده ۱۴۸ قانون مالیات ها، زیان انباشته خود را با سود سال جاری جبران کنید. صدور این برگه تشخیص حداکثر یک سال طول خواهد کشید. بدیهی است که میزان مالیات محاسبه شده برای هر سال، با وجود زیان انباشته و تایید آن توسط ممیزین دارایی، کاهش خواهد یافت.
-
چرا بررسی سود و زیان انباشته برای سهامداران اهمیت دارد؟
بررسی سود و زیان انباشته شرکت ها، به ویژه شرکت‌های سهامی عام، پیش از هر گونه سرمایه گذاری در بازار بورس اهمیت دارد. علاوه بر سهامداران یک مجموعه، بررسی صورت سود و زیان انباشته یک شرکت یا بنگاه اقتصادی اهمیت بسیار زیادی برای مدیران، اقتصاددانان و مشاوران مالی مجموعه دارد. این صورت حساب می‌تواند عملکرد یک شرکت را در بازه زمانی طولانی مشخص کند. تصمیم‌های اساسی در هر مجموعه نیز بر اساس اطلاعات درج شده در این صورت حساب اخذ می‌شود.
شرکت‌های سهامی عام و شرکت هایی که عضو بورس هستند، صورتهای مالی خود را پس از هر دوره مالی ۱۲ ماهه تصویب کرده و گزارش‌های عملکرد سالانه خود را منتشر می‌کنند. این کار در مجامع عمومی عادی سالیانه انجام می‌شود که در خلال آن‌ها فعالیت هیئت مدیره، صورت سود و زیان دوره مالی، تغییرات حقوق صاحبان سرمایه و تمامی درآمدها و هزینه‌های مجموعه به تفکیک بررسی میشوند.
شرکت‌های سهامی عام، سود خالص سالانه خود را پس از دریافت تاییدیه مجمع عادی سالانه اعلام می‌کنند. سود سهام هر یک از سهامداران، از منبع این سود خالص سالانه محاسبه می‌شود. اگر فعالیت‌های شرکت سود آور باشد، بدیهی است که بخشی از این سود سالانه در میان سهامداران توزیع می‌شود و بخش دیگر آن به حساب سود و زیان انباشته منتقل می‌شود.
هرچه میزان سود خالص سالانه شرکت بیشتر باشد، سود سهامداران نیز بالاتر خواهد بود اما این تنها پارامتری نیست که در بررسی صورت سود و زیان انباشته یک مجموعه باید در نظر داشته باشید. در صورتی که شرکت مد نظر شما زیان انباشته داشته باشد، بخش بزرگی از سود سالانه در جبران زیان انباشته و بدهی‌ها خرج خواهد شد.
بدین ترتیب سود سالانه ای که به سهامداران می‌رسد، کمتر خواهد بود. از سویی دیگر، اگر حساب سود و زیان انباشته مجموعه موجودی نداشته باشد، زیان سالانه مجموعه به عنوان زیان انباشته ثبت می‌شود که خود به معنای چالشی برای دریافت سود سالانه در دوره مالی بعدی خواهد بود. به همین سبب است که بررسی صورت حساب سود و زیان انباشته یک شرکت، یکی از فاکتورهای مهمی است که معمولا سرمایه گذاران برای خرید یا فروش سهام در بازار بورس، آن را مورد بررسی قرار می‌دهند.
سود یا زیان انباشته مانند یک حساب پس انداز برای یک شرکت یا بنگاه اقتصادی است که می‌تواند به رشد مجموعه کمک کند و یا در مقابل، سبب کندتر شدن شتاب توسعه آن شود. صورت سود و زیان انباشته یک شرکت سهامی عام و همچنین شرکت‌های بورسی یکی از مهمترین فاکتورها برای بررسی عملکرد کلی مجموعه محسوب می شوند.
با بررسی سود و زیان جاری یک مجموعه، شما می توانید عملکرد کوتاه مدت یک سازمان یا شرکت را در یک دوره مالی بررسی کنید. با با بررسی صورت سود و زیان انباشته، در خصوص شیوه مدیریت درآمدها در یک شرکت، میزان درآمد سالانه و همچنین دورنمای تجاری آن، می توانید اطلاعات مفیدی را به دست آورید.
اگر قصد یادگیری حسابداری از پایه تا پیشرفته را دارید با انتخاب پکیج جامع آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار تمام تکنیک‌ها و مهارت‌های کلیدی که لازم است برای ورود به این حرفه بیاموزید را بصورت یکجا در اختیار شما قرار خواهیم داد.
