مالیات یکی از مهم ترین منابع درآمد دولت‌ها در کشورهای مختلف است. بر اساس قانون هر کسی که با استفاده از زیرساخت‌های موجود در یک کشور، اقدام به کسب سود یا درآمد کند، باید بخشی از درآمد خود را تحت عنوان مالیات به دولت پرداخت کند. در راستای همین موضوع است که ماده ۸۶ برای پرداخت مالیات حقوق افرادی که به صورت رسمی در یک شرکت یا موسسه کار نمی کنند تدوین شده است.
متن ماده ۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم اینگونه بیان شده که ” پرداخت کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلفند مالیات متعلق را طبق مقررات ماده (۸۵) این قانون محاسبه و کسر و تا پایان ماه بعد ضمن تسلیم فهرستی متضمن نام و نشانی دریافت‌کنندگان حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت و در ماه‌های بعد فقط تغییرات را صورت دهند” البته این ماده دو تبصره هم دارد که در ادامه مقاله به شرح آن می پردازیم.
-
مشمولین ماده ۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم
تصور کنید در یک شرکت یا بنگاه اقتصادی مشغول به کار هستید. شما به عنوان یکی از کارکنان رسمی این مجموعه در لیست کارمندان بیمه شده شرکت قرار دارید و هر ماه حقوق مشخصی را دریافت می‌کنید. شما مشمول مالیات بر درآمد هستید و هر ماه با توجه به سقف‌های معافیت‌های مالیاتی و هزینه بیمه پرداخت شده، مالیات شما محاسبه می‌شود. کارفرمای شما مالیات محاسبه شده را از محل حقوقتان کسر و آن را به سازمان امور مالیاتی کشور تحویل می‌دهد.
حال اگر به عنوان یک کارمند دائمی و رسمی در شرکت کار نمی کنید و به ازای خدماتی که ارائه می‌دهید قراردادی با مجموعه دارید، در این صورت نام شما در لیست کارمندان بیمه شده شرکت قرار ندارد و مجموعه به شما حقوق ثابتی پرداخت نمی کند. شما برای مدت زمان محدود و با ارائه خدمات، حقوقی دریافت کرده و سپس همکاری خود را با مجموعه قطع می‌کنید. در چنین شرایطی، شما باز هم به واسطه درآمد کسب شده، مشمول پرداخت مالیات هستید اما مالیات شما بر اساس ماده ۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم ایران محاسبه می‌شود.
این بدان معناست که شما موظفید حداکثر تا یک ماه پس از زمان دریافت حقوق خود، نرخ مقطوع ۱۰ درصد از این مالیات را به اداره دارایی پرداخت کنید. بدیهی است که در چنین شرایطی شما مشمول معافیت‌های مالیات بر درآمد و همچنین سقف مالیات حقوق نمی شوید.
مهمترین تفاوت میان ماده ۸۶ قانون مالیات و شیوه محاسبه مالیات بر درآمد، مقطوع بودن نرخ مالیاتی است که پرداخت می‌کنید.
اگر شما کارمند رسمی یک مجموعه باشید، مالیات حقوق شما به صورت پلکانی محاسبه می‌شود؛ یعنی هر چه درآمد شما بیشتر باشد، نرخ مالیاتی که به شما تعلق می‌گیرد نیز افزایش می‌یابد. این در حالی است که اگر مشمول ماده ۸۶ قانون شوید، مالیات حقوق شما با نرخ ثابت ۱۰ درصد محاسبه می‌گردد.
توجه داشته باشید که اگر تحت یک پروانه شغلی خاص فعالیت می‌کنید (مانند خدمات بهداشتی، درمانی، تعمیرات و غیره) مالیات شما بر اساس فعالیت کاری که در پیش گرفته اید، محاسبه می‌شود. در صورتی که به عنوان یک پیمانکار، یک حق التدریسی و یا یک کارمند قراردادی با یک شرکت یا بنگاه اقتصادی همکاری می‌کنید و فعالیت شما در چارچوب هیچ یک از پروانه‌های شغلی معتبر سنجیده نمی شود، در این صورت باید بر اساس ماده ۸۶ قانون و با نرخ ثابت ۱۰ درصد، مالیات درآمد خود را پرداخت کند.
-
تبصره‌های ماده ۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم
ماده ۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم دو تبصره دارد که متن دقیق آن‌ها در وب سایت سازمان امور مالیاتی کشور عینا به شرح زیر می‌باشد:
تبصره ۱ – “در مورد پرداختهایی که از طرف غیر از پرداخت کننده اصلی حقوق به اشخاص حقیقی به عمل می آید، پرداخت کنندگان مکلفند هنگام هر پرداخت، مالیات متعلق را با رعایت معافیت های قانونی مربوط به حقوق به جز معافیت موضوع ماده (۸۴) این قانون، به نرخ مقطوع ده درصد (۱۰%) محاسبه، کسر و حداکثر تا پایان ماه بعد با فهرستی حاوی نام و نشانی دریافت کنندگان و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل، پرداخت کنند و در صورت تخلف، مسئول پرداخت مالیات و جریمه‌های متعلق خواهد بود”.
تبصره ۲ – “پرداختهای دانشگاه ها، مراکز و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه‌های علوم،تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر موسسات آموزشی و پژوهشی قانونی دارای مجوز رسمی از وزارتین فوق الذکر میباشند، به اشخاص حقیقی اعم از کارکنان و غیر کارکنان خود در قالب حق التدریس مشمول مالیات مقطوع به نرخ ده درصد (۱۰%) و حق التحقیق، حق پژوهش و قراردادهای پژوهشی و تحقیقاتی مشمول مالیات مقطوع به نرخ پنج درصد (۵%) با رعایت سایر احکام مقرر در تبصره خواهد بود”.
-
شرح تبصره‌های ماده ۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم
بر اساس تبصره‌های ماده ۸۶ کارفرمایانی که بابت دریافت خدمات، کالا و موارد دیگر به اشخاص حقیقی و حقوقی (غیر از کارکنان رسمی خود) به عنوان حق الزحمه پرداخت می‌کنند، موظف هستند مالیات با نرخ مقطوع ۱۰ درصد را از حقوق پرداختی کسر کنند.
بدیهی است که اعمال معافیت‌های مالیاتی (به جز ماده ۸۴ قانون مالیاتهای مستقیم) پیش از محاسبه مالیات باید در دستور کار قرار گیرد. پس از اعمال معافیت و محاسبه حقوق مشمول مالیات، کارفرما نرخ مقطوع ۱۰ درصد را از حقوق فرد کسر کرده و آن را به سازمان امور مالیاتی کشور تحویل می‌دهد.
باید توجه داشته باشید که اطلاعات افراد دریافت کننده حقوق (شامل نام و نام خانوادگی، کد اقتصادی و پرونده شغلی) و همچنین اطلاعات مربوط به حقوق پرداخت شده، میزان مالیات کسر شده و نوع معافیت‌های اعمال شده باید به دقت در دفاتر و مدارک مجموعه ثبت شود.
کارفرما مکلف است مبلغ مالیات را به همراه اطلاعات فوق الذکر، در یک فرم با قالب استاندارد که از پیش سازمان امور مالیاتی کشور دراختیارشان قرار داده است، ثبت کند و آن را در زمان مقرر به سازمان تحویل دهد. بدیهی است که مانند سایر موارد اجرایی قانون مالیاتها، عدم شفاف سازی در این زمینه و یا عدم تسلیم اطلاعات در موعد مقرر جریمه‌های نقدی را برای بنگاه یا کارفرما به همراه خواهد داشت.
-
ماده ۸۶ در دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزشی
یکی از حوزه‌های اقتصادی موجود در کشور که ماده ۸۶ قانون مالیاتهای مستقیم در آن به طور خاص مورد توجه است، دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزشی است. تبصره دوم ماده ۸۶ قانون نیز به طور خاص به این موضوع پرداخته است. بر اساس این تبصره، درآمد افراد حق التدریسی، محققانی که به ازای انجام تحقیقات علمی خود هزینه ای دریافت می‌کنند (مانند حق پروژه، حق التحقیق، حق المشاوره) و همچنین حق حضور در جلسات، مشمول پرداخت مالیات با نرخ مشخص و بر اساس ماده ۸۶ هستند.
این نرخ مشخص برای حقوق‌های پرداخت شده به ازای خدمات حق التدریسی ۱۰ درصد و برای حقوق‌های پرداخت شده به ازای قراردادهای تحقیقاتی و پژوهشی، حق التحقیق‌ها و حق پژوهش‌ها ۵ درصد می‌باشد. این قوانین توسط تمامی مجموعه ها، آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌هایی که تحت نظارت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر وزارت خانه‌های مشابه فعالیت می‌کنند، لازم الاجراست.
-
نکات کلیدی محاسبه ماده ۸۶
الف : در صورتی که هزینه‌های منظور شده در ازای خدمات دریافت شده به اشخاص حقوقی یا حقیقی خارج از کشور پرداخت شود، مشمول ماده ۸۶ قانون نمی شوند. مالیات درآمدهای تحصیل شده در ایران بر اساس ماده ۱۰۷ قانون مالیاتهای مستقیم محاسبه می‌شود.
ب : در صورتی که اشخاص حقیقی در خصوص ارائه خدمات نگهداری از سالمندان، پرستاری و یا پزشکی قرارداد ببندند و حقوقی دریافت کنند، مشمول تبصره ماده ۸۶ قانون نمی شوند.
ج : بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم در ایران، افراد جانباز مشمول معافیت پرداخت مالیات بر درآمد هستند و این امر شامل حق التدریس نیز می‌باشد. با این حال اگر این افراد به جز حقوق دریافتی فعالیت اقتصادی یا منبع درآمد دیگری داشته باشند، باید با توجه به سرفصل‌های مربوط به نوع فعالیت خود، اقدام به پرداخت مالیات کنند.
د : در قراردادهای منعقد شده میان کارفرمایان (اشخاص حقیقی و حقوقی) و وکلا برای خدمات حقوقی، ماده ۱۰۳ قانون مالیاتهای مستقیم لازم الاجراست و ماده ۸۶ در این خصوص لحاظ نمی شود.
-
تفاوت ماده ۱۳۱ قانون مالیات و ماده ۸۶
ماده ۱۳۱ قانون مالیاتهای مستقیم، نحوه محاسبه مالیات بر درآمد افراد را شرح می‌دهد. بر اساس این قانون، مالیات حقوق افراد با توجه به میزان درآمد کسب شده، به صورت پلکانی افزایش پیدا می‌کند. اگر افراد حقیقی علاوه بر حقوق دریافتی خود، درآمد دیگری نیز داشته باشند، مالیات درآمد آن‌ها بر اساس مفاد ماده ۱۳۱ محاسبه می‌شود.
این در حالی است که ماده ۸۶ برای حقوق اصلی آن دسته از افرادی است که به صورت رسمی در یک شرکت یا سازمان فعالیت نمی کنند. منظور از رسمی نبودن فعالیت افراد در یک مجموعه، عدم ذکر اطلاعات آن‌ها در لیست‌های کارکنان بیمه شده است.
همانطور که پیش تر نیز توضیح داده شد، قانون مالیاتهای مستقیم ایران بسیار گسترده است و تبصره‌ها و معافیت‌های زیادی دارد. بدیهی است که تنظیم اظهارنامه مالیاتی و گزارش تمامی این مفاد به سازمان امور مالیاتی کشور تنها در سایه تخصص، دقت، تجربه و امانت داری امکان پذیر است. در غیر این صورت، ضررهای مالی، خسارات‌های مادی و معنوی متوجه اشخاص حقیقی و حقوقی خواهد شد.
اگر قصد یادگیری حسابداری از پایه تا پیشرفته را دارید با انتخاب پکیج جامع آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار تمام تکنیک‌ها و مهارت‌های کلیدی که لازم است برای ورود به این حرفه بیاموزید را بصورت یکجا در اختیار شما قرار خواهیم داد. 
