یکی از دغدغه‌های رایج میان بنگاه‌های اقتصادی بزرگ و کوچک، تنظیم اظهارنامه مالیاتی و تسلیم آن به سازمان امور مالیاتی کشور است. مالیات یکی از مهم‌ترین منابع درآمد برای دولت ها در جهان محسوب می شود و به واسطه گسترده بودن قوانین در این زمینه، بسیاری آن را معمولا تنظیم و پرداخت آن به عنوان یکی از چالش برانگیز‌ترین و پیچیده‌ترین فرآیند‌های مالی در هر شرکت یا سازمانی می‌دانند.
اگر در حیطه مالی فعالیت داشته باشید و یا با حسابداری و موضوعات مرتبط با آن آشنا باشید، حتما با عبارت “حسابداری مالیاتی” روبرو شده اید. حسابداری مالیاتی در واقع گرایشی از مبحث گسترده حسابداری است که به طور خاص بر قوانین مالیاتی کشور و مدیریت اطلاعات مرتبط با آن متمرکز است. در نهایت نیز به دو پرسش پاسخ خواهیم داد: چرا یک بنگاه اقتصادی به حسابدار مالیاتی احتیاج دارد و چه کسی می تواند بهترین انتخاب به عنوان حسابدار مالیاتی یک شرکت باشد؟
-
یک تعریف ساده از حسابدار مالیاتی
در حسابداری مالیاتی، ما تمامی فعالیت ها و عملکرد‌های مالی یک بنگاه اقتصادی را بر اساس استاندارد‌های قانونی تنظیم کرده و آن ها را به سازمان مالیاتی کشور گزارش می کنیم. این فرایند باید با توجه به قوانین مالیاتی کشور و همچنین آیین نامه‌ها و بخشنامه‌های مالیاتی صورت بگیرد. به همین دلیل است که این فرایند بسیار حساس و در عین حال پیچیده می باشد. معمولا نظارت و انجام این کار بر عهده بالاترین مقام حسابدار در یک بنگاه اقتصادی است.
-
تاثیر حسابدار مالیاتی در کسب و کارها
کسب‌وکارهای کوچک در صورتی که موظف به پرداخت چند نوع مالیات (مالیات بر درآمد، مالیات ارزش افزوده و …) نباشند و مالیات آنها پیچیدگی چندانی نداشته باشد میتوانند فقط در زمان تکمیل اظهارنامه مالیاتی و یا اجرای روشهایی در جهت کاهش میزان مالیات از یک حسابدار مالیاتی زبده مشورت بگیرند تا به هنگام طی این مراحل دچار مشکل نشوند.
اما در کسب‌وکارهای بزرگتر به دلیل پیچیده بودن امور مالیاتی، نیاز به تهیه گزارشات مالیاتی ماهانه و سالانه، نیاز به تحریر دفاتر قانونی و امور بسیار دیگر قطعا به وجود فردی متخصص و ماهر در زمینه مالیات نیاز خواهد بود زیرا تنها فرد ماهر است که میتواند راه‌هایی برای کاهش میزان مالیات و جلوگیری از جرایم مالیاتی، بیابد و اجرا کند.
حتی گاها شرکتها و کسب‌وکارهای بزرگ معاف از مالیات نیز به حسابدار مالیاتی نیازمند میشوند تا به این وسیله و با ارائه مدارک بتوانند معافیت خود را اثبات کنند، در غیر این صورت ممکن است به تخلف مالیاتی محکوم شده و دچار دردسر شوند.
تنظیم یک اظهارنامه مالیاتی، پیچیدگی های خاص خود را دارد. یک اظهارنامه مالیاتی متشکل از بخش‌های مختلفی است که از جنبه‌های متفاوت، یک بنگاه اقتصادی را پوشش داده و بررسی می‌کند. تمامی بخش های این اظهارنامه باید با توجه به عملکرد شرکت، که در اسناد و مدارک مالی آن در طی یک سال مالی ثبت و ضبط شده اند، تکمیل شود.
در صورت مغایرت میان اطلاعات ثبت شده و اظهارنامه مالیاتی و همچنین عدم رعایت قوانین و مقررات مالیاتی در فرایند تنظیم، ثبت و نگارش گزارش ها، شرکت می تواند دچار خسارت های مالی و معنوی شود.
یک حسابدار مالیاتی کسی است که با اشراف کامل به قوانین و همچنین آگاهی از تبصره ها و معافیت‌های مالیاتی می تواند یک گزارش صحیح، اصولی و دقیق را تنظیم کند و در زمان مقتضی، آن را به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم کند تا مالیاتی مناسب و عادلانه برای بنگاه اقتصادی وضع شود.
شرایط فوق الذکر ایجاب می کند که حسابدار مالیاتی یک بنگاه اقتصادی اطلاعات خود در خصوص آیین نامه ها و بخشنامه های مالیاتی را به روز نگه دارد و نسبت به اعمال آن ها در محاسبات و فرایند‌های مالی شرکت، کوشا باشد.
این ویدئو بخشی از ۵۰ ساعت آموزش صفر تا صد مهارت‌های بازار کار سرفصل مباحث مالیاتی است.
-
مهم ترین حوزه های تحت پوشش حسابداری مالیاتی
همانطور که اشاره شد، قانون مالیات ها در کشور ایران بسیار گسترده است و حوزه های مختلفی را شامل می شود. حسابداری مالیاتی نیز به به تبع آن، موضوعات و سرفصل های مختلفی را پوشش می دهد که در ادامه به بررسی مهم ترین آن ها خواهیم پرداخت.
-
تنظیم اظهارنامه مالیاتی شرکت
اظهارنامه مالیاتی در واقع سندی است که در آن، یک بنگاه اقتصادی یا شخص حقیقی با گزارش درآمد و دارایی مشمول مالیات خود به اداره دارایی یا سایر سازمان های ذیصلاح، نسبت به محاسبه و پرداخت مالیات اقدام می کند. اظهارنامه مالیاتی ساختار خاصی دارد و بنگاه های اقتصادی با توجه به حیطه فعالیت خود، اظهارنامه های متفاوتی را پر می کنند. اظهارنامه مالیاتی باید در سال مالی و در زمان مقرر شده به اداره دارایی ارسال شود و در صورت عدم توجه به این موضوع، بنگاه اقتصادی مشمول جریمه های مالی خواهد شد.
شایان ذکر است که اداره دارایی در طی ده سال گذشته، اظهارنامه مالیاتی را تنها به صورت الکترونیکی دریافت کرده است. بنابراین، یک حسابدار مالیاتی علاوه بر اشراف کامل بر بخش‌های مختلف ساختار اظهارنامه مالیاتی، باید در خصوص شیوه پرکردن و ارسال آن به صورت الکترونیکی نیز اطلاعات دقیق و به روزی داشته باشد.
-
تحریر و ثبت دفاتر قانونی بنگاه اقتصادی
هر بنگاه اقتصادی برای ثبت و ضبط امور مالی خود باید از دفاتر قانونی استفاده کند. دفاتر کل، مشاغل و روزنامه تحت عنوان دفاتر قانونی شناخته می شوند که در پایان سال مالی و به همراه اظهارنامه مالیاتی، تحویل اداره مالیات می شوند. نظارت بر تحریر قانونی و اصولی این دفاتر و همچنین ثبت اطلاعات دقیق و صحیح در حیطه وظایف حسابدار مالیاتی است.
در صورتی که اطلاعات در این دفاتر مخدوش باشند و یا حساب زیان و سود به صورت استاندارد ثبت نشده باشند، اطلاعات توسط کارشناسان اداره دارایی و سازمان امور مالیاتی کشور رد می شوند.
-
تنظیم گزارش های فصلی بر اساس ماده ۱۶۹
هر بنگاه اقتصادی تا ۴۵ روز پس از پایان هر فصل مکلف است گزارش کاملی از فروش، خرید، قراردادها و سایر فعالیت های مالی مجموعه (اعم از واردات، صادرات، خرید و فروش) را به اداره دارایی ارائه کند. تنظیم صحیح، دقیق و اصولی این گزارش ها (که به صورت الکترونیکی ارسال می شوند) نیز در حوزه کاری یک حسابدار مالیاتی است. بدیهی است که اطلاعات ارسال شده به صورت فصلی باید با اظهارنامه مالیاتی سالانه بنگاه اقتصادی مطابقت داشته باشند.
-
محاسبه مالیات بر ارزش افزوده و تسلیم اظهارنامه آن:
یک بنگاه اقتصادی با توجه به حیطه فعالیت خود، اعم از تولید، توزیع و یا ارائه خدمات، مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده می شود. مالیات بر ارزش افزوده در واقع مالیاتی است که به ازای افزایش ارزش و قیمت کالا یا خدمات دریافت می شود.
نرخ این مالیات برای کالاهای مختلف متفاوت است و یک بنگاه اقتصادی موظف است به صورت خود اظهاری تا پایان زمان مقرر شده از سوی سازمان دارایی کشور، این مالیات را تسلیم ادارات مربوطه کند. تنظیم اظهارنامه و ارائه مستندات در این راستا، در حیطه وظایف حسابدار مالیاتی قرار می گیرد.
علاوه بر موارد عنوان شده در بالا، یک حسابدار مالیاتی باید با گردش کار و شیوه عملکرد سازمان دارایی به خوبی آشنا باشد. پس از ثبت اظهارنامه مالیاتی در زمان مقرر، سازمان امور مالیاتی کشور و دارایی، گزارش ها و اطلاعات را بررسی کرده و مالیات شرکت را محاسبه می‌کند. حسابدار مالیاتی میتواند به این مبلغ نهایی اعتراض کند و با ارائه شواهد و قرائن، نسبت به کاهش آن اقدام کند. پس از آن پرداخت مالیات و تکمیل فرایند های اداری نیز در حوزه وظایف حسابدار مالیاتی می باشد.
-
حسابداری مالیاتی، شمشیر دولبه
حسابداری مالیاتی می تواند شبیه یک شمشیر دولبه عمل کند؛ در صورت عدم رعایت صحیح قوانین و مقررات در تسلیم اظهارنامه و اطلاعات مربوطه، بنگاه اقتصادی شما مشمول جریمه های متعددی می‌شود. در مقابل، یک حسابدار مالیاتی با اشراف به قوانین و معافیت ها یا تخفیف های مالیاتی، میتواند از پرداخت مالیات بیشتر، به صورت قانونی، جلوگیری کند.
همانطور که پیشتر نیز بدان اشاره شد، قوانین مالیاتی در ایران بسیار گسترده و پیچیده هستند و بخش بزرگی از این پیچیدگی ها به واسطه وجود تبصره‌های مختلف برای قوانین است. دولت برای حمایت از کسب و کارهای نوپا و کوچک و همچنین حفظ توازن و عدالت مالی و اجتماعی در سطح یک کشور، تبصره های معافیت را در سرفصل های مختلف مالیاتی در نظر گرفته است. آشنایی با این تبصره ها و استفاده اصولی از آنها یکی از وظایف حسابدار مالیاتی است که با کمک آن می تواند به کاهش مالیات سالانه و حفظ دارایی های شرکت، از راه کاملا قانونی، کمک کند.
به عنوان مثال، در سال ۱۴۰۰ سقف معافیت سالانه حقوق ۴۸۰ میلیون ریال تعیین شده است. این در حالی است که این مبلغ در سال گذشته ۳۶۰ میلیون ریال و در سال ۱۳۹۸ معادل ۳۳۰ میلیون ریال بوده است. حسابدار مالیاتی با توجه به نرخ های تعیین شده می تواند از پرداخت مالیات حقوق بیشتر جلوگیری کند. همچنین شرکت‌های فعال در مناطق آزاد صنعتی و تجاری، شرکت‌های دانش بنیان و حوزه‌های خاصی از کشاورزی و تولیدی نیز از پرداخت مالیات معاف هستند.
در صورت عدم مطابقت اطلاعات ارائه شده به سازمان دارایی با اظهارنامه و یا مخدوش بودن این اطلاعات، ممیزین دارایی اظهارنامه شرکت را رد می کنند و در اصطلاح شرکت، علی الراس می شود. علاوه بر این موارد، یک بنگاه اقتصادی علی الراس می شود اگر:
- در زمان مشخص شده اظهارنامه مالیاتی، گزارش ها و مستندات خود را ارائه نکند.
- مودی مالیاتی از ارائه گزارشات و مدارک درخواستی سازمان امور مالیاتی امتناع کند.
- در صورتی که اسناد و مدارک ارسال شده مورد تایید ممیز دارایی نباشند.
- در صورتی که دفاتر قانونی و گزارش ها با توجه به استاندارد‌های قانونی، نگارش و تنظیم نشده باشند.
علی الراس شدن می تواند خسارت های مادی و معنوی مختلفی را برای بنگاه اقتصادی به همراه داشته باشد.
-
یک حسابدار مالیاتی خوب چه ویژگی هایی دارد؟
یک حسابدار مالیاتی ایده آل کسی است که علاوه بر حوزه مالیاتی به اصول حسابداری (به طور کلی) و نظام مالی بنگاه اقتصادی آگاهی دارد. این فرد باید بتواند قوانین و ارتباط میان حوزه مالیاتی و سایر حوزه های مالی شرکت را به خوبی درک کند، تا احتمال بروز خطا و مشکلات مالی در شرکت یا مجموعه را به حداقل برساند. در نظام‌های مالی موفق، معمولا وظیفه حسابدار مالیاتی مجموعه بر عهده مدیر مالی آن است.
مدیر مالی به عنوان کسی است که بر کل نظام مالی یک شرکت اشراف کامل دارد. میتواند با آگاهی از عملکرد شرکت در بخش‌های مختلف و همچنین با توجه به تسلط خود نسبت به قوانین مالی و مالیاتی، بر تمام مراحل نگارش، ثبت و ضبط گردش مالی شرکت نظارت داشته و نسبت به تنظیم یک اظهارنامه مالیاتی استاندارد و مورد قبول، اقدام کند.
برونسپاری حسابرسی مالیاتی شرکت ها به مشاوران مالی و افراد با تجربه در این زمینه، ممکن می باشد اما نتیجه نهایی تنها در صورتی مطلوب خواهد بود که ارتباطی شفاف، پیوسته و عمیق میان حسابدار مالیاتی و بخش‌های مختلف ساختار مالی شرکت به وجود آید. در برون سپاری این امر مهم هیچ جایی برای خطا و اشتباه وجود ندارد و باید افرادی خبره، قابل اعتماد، دلسوز، آگاه و باتجربه برای این کار انتخاب شوند.
اگر قصد یادگیری حسابداری از پایه تا پیشرفته را دارید با انتخاب پکیج جامع آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار تمام تکنیک‌ها و مهارت‌های کلیدی که لازم است برای ورود به این حرفه بیاموزید را بصورت یکجا در اختیار شما قرار خواهیم داد.
