ماده ۱۳۷ قانون مالیات‌های مستقیم

یکی از مهم ترین وظایف هر دولتی، تامین امنیت، سلامت و بهداشت برای مردم است. هزینه‌های درمانی و بهداشتی می‌توانند بسیار زیاد باشند و بار مالی و اقتصادی گزافی را بر دوش مودیان مالیاتی قرار دهند. در این راستا، قانون با پیش بینی شرایط و همچنین با علم به اهمیت موضوع سلامتی و بهداشت در رشد و شکوفایی جامعه، تلاش کرده است تا با در نظر گرفتن ماده قانون‌های مالیاتی و همچنین معافیت‌ها و تبصره هایی، در راستای آسایش و رفاه مودیان مالیاتی و افراد تحت تکفل آن ها، گامی مثبت بردارد.

معرفی این موارد معافیت و تسهیلات قانونی یکی از مهم ترین مفاد در آموزش حسابداری مالیاتی است. ماده ۱۳۷ قانون مالیات‌های مستقیم ایران یکی از مواردی است که در زمینه هزینه‌های درمانی، تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی را ارائه می دهد.

• متن ماده ۱۳۷ از قانون مالیات‌های مستقیم

در قانون مالیات‌های مستقیم، متن ماده ۱۳۷ عینا به شکل زیر است: ” هزینه‌های درمانی پرداختی هر مودی بابت معالجه خود و یا همسر و اولاد و پدر و مادر و برادر و خواهر تحت تکفل در یک سال مالیاتی به شرط این که اگر دریافت کننده موسسه درمانی و یا پزشک مقیم ایران باشد دریافت وجه را گواهی نماید و چنان چه به تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به علت فقدان امکانات لازم معالجه در خارج از ایران صورت گرفته است پرداخت هزینه مزبور به گواهی مقامات رسمی دولت جمهوری اسلامی ایران در کشور محل معالجه و یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسیده باشد، همچنین حق بیمه پرداختی هر شخص حقیقی به موسسه‌های بیمه ایرانی بابت انواع بیمه‌های عمر و زندگی و بیمه‌های درمانی از درآمد مشمول مالیات مودی کسر می‌گردد”.

• شرح ماده ۱۳۷ قانون مالیات‌های مستقیم

همانطور که از متن این ماده قانون مشخص است، ماده ۱۳۷ به شرح معافیت‌های مالیاتی در خصوص هزینه‌های پزشکی می‌پردازد و حسابداری یک مجموعه یا بنگاه اقتصادی باید به این موارد واقف باشد. بر اساس این قانون، مودیان مالیاتی می‌توانند هزینه‌های مربوط به درمان خود یا افراد تحت تکلفشان را از طریق معافیت‌های مالیاتی، جبران کنند. با این حال، این ماده قانون شرایطی را تعیین کرده است که در صورت رعایت آن ها، استفاده از این معافیت مالیاتی امکان پذیر است. برای آنکه مودیان مالیاتی بتوانند از ماده ۱۳۷ قانون و معافیت‌های ذکر شده در آن بهره مند شوند، باید:

الف : پزشک معالج و یا مرکز درمانی که فرد به آن مراجعه کرده است (مانند درمانگاه و بیمارستان) در داخل کشور ایران واقع باشند و گواهی دریافت وجه درمانی را برای شما تایید کنند.

ب : در صورتی که امکان درمان بیماری در داخل کشور وجود نداشته باشد (به خاطر نبود امکانات درمانی، پزشکان متخصص و غیره) باید در ابتدا نبود شرایط لازم برای درمان بیمار به تایید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران برسد. همچنین تمامی هزینه‌های درمانی انجام شده در خارج از کشور باید مورد تایید مقامات رسمی دولت جمهوری اسلامی ایران در کشور مزبور باشند. راه دیگر این است که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز باید هزینه‌های انجام شده را تایید کنند.

ج : شخص حقیقی باید از محل درآمد مشمول مالیات خود، حق بیمه‌های درمانی، بیمه‌های عمر و غیره را به یک موسسه بیمه ایرانی پرداخت کند. به عبارت دیگر، حق بیمه‌های پرداخت شده به موسسات بیمه داخل کشور، به عنوان هزینه‌های قابل قبول از سوی سازمان امور مالیاتی کشور شناخته می‌شوند.

در صورتی که هزینه‌های درمانی شرایط فوق الذکر را داشته باشند، مودی مالیاتی می‌تواند با استناد به ماده ۱۳۷ قانون مالیات‌های مستقیم اقدام به کسر هزینه‌های درمانی خود، همسر، اولاد، پدر و مادر و یا خواهر و برداری که تحت تکلفش هستند، کند. در صورت تایید شرایط، سازمان امور مالیاتی کشور هزینه‌های درمانی فوق الذکر را از درآمد مشمول مالیات مودی در سال جاری کسر می‌کند.مالیات نهایی از باقیمانده درآمد مودی محاسبه خواهد کرد.

در صورتی که هزینه‌های فوق صرف بیماری‌های خاص و صعب العلاج و همچنین درمان معلولان شود، مودیان می‌توانند علاوه بر هزینه‌های درمانی، هزینه‌های توانبخشی و مراقبت از این افراد را نیز به عنوان هزینه های مشمول معافیت‌های مالیاتی، اعلام کنند. در چنین شرایطی، هزینه‌های درمانی یا از محل درآمدهای مشمول مالیات خود فرد معلول و یا از محل درآمد افرادی که تکفل وی را بر عهده دارند، کسر می‌شود.

• معافیت‌های هزینه‌های درمانی بر اساس ماده ۱۳۷

الف : محاسبه معافیت‌های هزینه‌های درمانی باید به دقت در اظهارنامه‌های مالیاتی ذکر شوند و اسناد و مدارک مربوط به موارد معافیت، به همراه اظهارنامه در زمان مقرر تحویل سازمان امور مالیاتی کشور شوند. در سال ۱۳۸۱ و طی بخشنامه ای، سازمان امور مالیاتی کشور شیوه محاسبه معافیت‌های پزشکی بر اساس ماده ۱۳۷ را اعلام کرد که در ادامه برخی از این موارد را مرور خواهیم کرد.

ب : کارفرمایان می‌توانند حق بیمه‌های عمر و درمانی کارکنان خود را از محل حقوق ماهانه آنها کسر کنند و آن را در اظهارنامه‌های مالیاتی شرکت، منظور دارند: کارکنانی که به صورت ماهانه حقوق دریافت می‌کنند، مشمول پرداخت مالیات حقوق می‌شوند. کارفرمایان مکلفند بر اساس نرخ‌های اعلام شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور، مالیات حقوق کارکنان خود را محاسبه و آن را از حقوق آنها کسر کنند. مبلغ کسر شده باید به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز شود.

بر اساس ماده ۱۳۷ قانون، کارفرمایان می‌توانند حق بیمه عمر و بیمه درمانی کارکنان خود را که به سازمان‌های تامین اجتماعی و خدمات درمانی واریز می‌شوند، از محل درآمد مشمول مالیات آن‌ها کسر کنند. از آنجایی که بیمه مشمول معافیت‌های مالیاتی می‌شود، کارفرمایان می‌توانند مالیات حقوق را با در نظر گرفتن حق بیمه‌های پرداختی، محاسبه کنند. توجه داشته باشید که بیمه‌های عمر و پس انداز مشمول این شرایط نمی شوند. همچنین تمامی مدارک مربوط به کسورات بیمه و هزینه‌های درمانی باید به همراه فهرست حقوق‌های پرداختی به سازمان امور مالیاتی کشور تحویل شوند.

ج : معافیت‌های درمانی مودیان مالیاتی که شغل آزاد دارند و یا مشمول سایر منابع مالیاتی هستند، بر عهده اداره امور مالیاتی دریافت کننده اظهارنامه مالیاتی خواهد بود: در صورتی که شغل آزاد دارید و یا مشمول سایر منابع مالیاتی هستید، باید سالانه اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم اداره امور مالیاتی کشور کنید. به بیان دیگر، مالیات شما به صورت سالانه بررسی و محاسبه می‌شود. در چنین شرایطی، ممیزین و کارشناسان اداره مالیات موظف هستند نسبت به بررسی و کسر معافیت‌های درمانی و حقوق بیمه پرداخت شده در پرونده شما اقدام کنند.

شما می‌توانید مدارک و اسناد مربوط به هزینه‌های درمانی خود، پرداخت‌های بیمه و همچنین اطلاعات مربوط به افراد تحت تکفل را به همراه اظهارنامه مالیاتی، تسلیم سازمان کنید. پس از بررسی و احراز شرایط ماده ۱۳۷ قانون مالیات‌های مستقیم، معافیت‌های ذکر شده بر روی درآمد سالانه شما اعمال شده و پس از آن مالیات نهایی کسر می‌شود.

د : کارکنان و حقوق بگیرانی که هزینه‌های درمانی و توانبخشی بیماران خاص و معلولان را پرداخت می‌کنند، می‌توانند از شرایط ماده ۱۳۷ استفاده کنند: افراد کارمندی که مشمول پرداخت مالیات بر درآمد حقوق هستند و در عین حال هزینه‌های درمانی، مراقبتی و توانبخشی معلولان، بیماریهای خاص و صعب العلاج مربوط به خود یا افراد تحت تکفل خود را پرداخت می‌کنند، می‌توانند از تسهیلات ماده ۱۳۷ قانون استفاده کنند.

برای این کار کافی است افراد حقوق بگیر در پایان سال تمامی مدارک، اسناد و گواهی‌های پزشکی مربوط به پرداخت‌های خود را تسلیم اداره امور مالیاتی کنند. توجه داشته باشید که این مدارک باید تسلیم همان اداره مالیاتی شود که مالیات بر درآمد حقوق فرد در آن محاسبه و دریافت می‌گردد. پس از بررسی و احراز شرایط مقرر در ماده ۱۳۷ قانون مالیات‌های مستقیم، فرد حقوق بگیر می‌تواند از تسهیلات این بند قانونی استفاده کند.

• بررسی یک مثال برای ماده ۱۳۷ قانون مالیات های مستقیم

تصور کنید شما ۷ میلیون تومان در ماه حقوق دریافت می‌کنید. به عبارت دیگر، درآمد نهایی و اولیه شما هفت میلیون تومان در ماه است اما تمام این مبلغ  مشمول پرداخت مالیات نمی شود. حال تصور کنید که شما تحت پوشش بیمه خدمات درمانی هستید و یا با سایر سازمان‌های بیمه گر ایرانی در این راستا همکاری می‌کنید. حق بیمه شما در ماه مثلاً ۴۹۰ هزار تومان است. برای محاسبه درآمد مشمول مالیات خود باید از فرمول زیر استفاده کنید:

حقوق دریافتی – مبلغ معافیت از حقوق – حق بیمه پرداخت شده= درآمد مشمول مالیات که بر اساس این فرمول، ۳۳ میلیون ریال از درآمد ماهانه شما مشمول پرداخت مالیات می‌شود. در نهایت مبلغ مالیات و همچنین مبلغ معافیت از مالیات حقوق هر سال با توجه به مصوبات دولت اعمال می‌شود.

در مثال فوق، چون حقوق دریافتی شما بین ۴۰ تا ۸۰ میلیون ریال در ماه است، مشمول پرداخت ۱۰ درصد مالیات بر درآمد حقوق خواهید شد. این مبلغ معادل چیزی در حدود ۳ میلیون ریال در ماه است. همانطور که در این مثال نشان داده شد، حق بیمه پرداخت شده از محاسبات مربوط به مالیات معاف است و کارفرمایان مکلفند اطلاعات مربوط به حق بیمه‌های پرداختی را در کنار لیست‌های حقوق به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم کنند.

• نتیجه گیری

آشنایی با قوانین مالیاتی، معافیت ها، تسهیلات و تخفیف هایی که قانون برای شرایط مختلف در نظر گرفته است می‌تواند یکی از روش‌های قانونی و امن برای پرداخت کمتر مالیات باشد. در واقع قانون گذار با علم به نیازهای جامعه، مشکلات و چالش‌های زندگی روزانه افراد، اقدام به وضع ماده قانون ها، تبصره‌ها و معافیت هایی می‌کند تا بتواند تمامی افراد جامعه را برای داشتن یک زندگی بهتر و رشد و شکوفایی در بستر جامعه، حمایت کند.

تسهیلات مربوط به موارد بهداشت و درمان که در ماده ۱۳۷ قانون مالیات‌های مستقیم منظور شده است نیز با هدف حمایت از کارمندان، مشاغل آزاد و افرادی در جامعه است که از نظر اقتصادی فعال هستند و به تولید و رونق اقتصادی کشور کمک می‌کنند.

بهداشت و درمان یکی از نیاز‌های اساسی بشر است و دولت‌ها موظفند با استفاده از امکانات و بازوهای اجرایی که در درست دارند، شرایطی ایده آل را برای تمام افراد جامعه فراهم کنند. استفاده از تسهیلات منظور شده در این ماده قانونی بسیار آسان است و پیچیدگی بسیار کمی دارد. شما می‌توانید با استفاده از نیروی کار زبده و افرادی که در زمینه حسابداری و آموزش اظهارنامه مالیاتی دانش کافی دارند، به شکل بهینه ای از این قانون استفاده کنید.

اگر قصد یادگیری حسابداری از پایه تا پیشرفته را دارید با انتخاب پکیج جامع آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار تمام تکنیک‌ها و مهارت‌های کلیدی که لازم است برای ورود به این حرفه بیاموزید را بصورت یکجا در اختیار شما قرار خواهیم داد.