مفهوم هزینه در حسابداری چیست؟

مفهوم هزینه در حسابداری یکی از مفاهیم کلیدی در اصول مقدماتی حسابداری به شمار می ­رود. این مفهوم در ابتدایی­ ترین حالت خود، به مقدار پول یا مبلغی اشاره دارد که به منظور به دست آوردن و تولید هر کالا یا ارائه خدمتی خاص، پرداخت می­ شود.

به بیانی ساده ­تر، مفهوم هزینه، ارتباط نزدیکی با ارزیابی مالی منابع تولیدی، مواد اولیه و مورد نیاز برای تولید، خطرات و ریسک­‌های احتمالی، زمان و انواع امکانات و تجهیزات مصرفی جهت خرید کالا و ارائه خدمات دارد.

از طرفی اقتصاددانان معمولا این مفهوم را با عبارتی تحت عنوان ” هزینه فرصت ( opportunity cost)” نشان می­ دهند. با شدت گرفتن و افزایش رقابت تجاری و تولیدی در دنیای امروزی، شرکت­ها به طور ویژه قصد دارند که حداکثر میزان سودآوری را در ازای یک فعالیت تولیدی یا خدماتی به دست آورند.

از طرفی دیگر، تصمیم شرکت­ها برای به حداکثر رساندن عایدی­ های یک مجموعه کاری، به رفتار هزینه ها و درآمدهای مرتبط با آن مجموعه، بستگی دارد. علاوه بر این، وقتی صحبت از هزینه و ارتباط آن با درآمد و سودآوری یک شرکت می­ شود، اشاره ما تنها به مفهوم واحدی از آن محدود نمی ­گردد و مفاهیم دیگری نظیر؛ هزینه های ثابت، هزینه های اجتماعی، هزینه های صریح، هزینه های ضمنی، هزینه های جایگزین و … نیز مطرح می­شود.

  در ادامه این مقاله و نوشتار، قصد داریم تا به طور ویژه در مورد مفهوم هزینه در حسابداری و نقش و تاثیر آن در سودآوری یک شرکت یا سازمان بپردازیم و همچنین انواع هزینه ها از دیدگاه ­های مختلف را نیز مورد بررسی قرار دهیم.

• هزینه در حسابداری و آشنایی با انواع آن

فرقی نمی­کند که زمینه فعالیت شما یک واحد اقتصادی یا یک واحد بازرگانی باشد، در یک صنعت خاص مشغول باشید و یا فعالیت تجاری داشته باشید، کار تولیدی انجام دهید یا به ارائه خدمتی خاص بپردازید. در همه این حالت­ها به منظور دستیابی به سطح خاصی از درآمد و سودآوری، باید مخارجی پرداخت شود که به این مخارج پرداخت شده در اصطلاح حسابداری، هزینه گفته می شود.

حساب هزینه جزو حساب­های موقت در کدینگ حسابداری است. به این معنا که مانده حساب یک دوره مالی خاص به دوره ­های مالی بعدی منتقل نمی­ شود، ماهیت این حساب­ها بدهکار است و موقع ثبت همیشه در طرف بدهکار ثبت می گردند. هزینه های حسابداری را معمولا با عنوان هزینه های مستقیمی می­ شناسیم که گاهی اوقات به آن­ها هزینه های سخت نیز گفته می­ شود.

کارآفرین در یک شرکت تولیدی به منظور به دست آوردن منابع اولیه تولید، پول نقد را مستقیما به طرف­ های حساب قرارداد پرداخت می­ کند. این پرداخت­ها در اکثر مواقع شامل مواردی از قبیل؛ خرید ماشین آلات و مواد اولیه تولید، پرداخت قبوض آب و برق و … می شوند.

• نحوه ثبت هزینه ها در دفاتر مالی

شرکت­ها و موسسات، درآمدها و هزینه های خود را در دفاتر خاصی تحت عنوان صورت سود و زیان به ثبت می­ رسانند. معمولا حساب­داران شرکت­های تولیدی و خدماتی، هزینه ها را از طریق یکی از دو روش موجود در حسابداری در صورت­های سود و زیان ثبت می­ کنند.

این دو روش را تحت عنوان روش مبنای نقدی ثبت هزینه و روش تعهدی ثبت هزینه می­ شناسیم. در حسابداری بر مبنای ثبت نقدی، هزینه ها هنگام پرداخت ثبت می شوند در حالی که در در روش تعهدی، هزینه ها در زمان به وقوع پیوستن، ثبت خواهد شد.

به عنوان مثال اگر صاحب یک کسب و کار، برای شست و شو و تمیز کردن فرش­ های خود با یک قالیشویی به توافق برسد، این شرکت در هنگام پرداخت صورتحساب کار، هزینه و کل مخارج صورت گرفته شده را از طریق ثبت بر مبنای پول نقد در حساب سود و زیان وارد می­کند.

در صورتی که در حسابداری بر مبنای ثبت تعهدی، حسابدار شرکت به محض دریافت خدمت، هزینه ه­ا را تحت عنوان مخارج قالیشویی در دفاتر پرداخت خود ثبت می­ نماید. لازم به ذکر است که هزینه ها عموما بر مبنای روش ثبت تعهدی، به ثبت می­ رسند و این اطمینان حاصل می­شود که مخارج ثبت شده با درآمدهای گزارش شده در طول دوره ­های حسابداری، به طور دقیقی مطابقت دارد.

• نمی توان تمام هزینه ها را در صورت سود و زیان کسر نمود!

اگر بخواهیم طبق دستورالعمل­ های IRS ( Internal Revenue Service ) رفتار کنیم، باید این نکته را در نظر داشته باشیم که، برای این که پرداخت یا مخارج صرف شده­ای جزو هزینه های حسابداری محسوب شود، باید حتما ویژگی معمولی و ضروری بودن را با هم داشته باشد.

ویژگی معمولی بودن برای یک هزینه به این معناست که هزینه صورت گرفته شده جز مخارج معمول و پذیرفته شده آن شرکت یا سازمان مورد بحث باشد. در حالی که شرط ضروری بودن به این نکته اشاره دارد که مبلغ پرداخت شده برای دستیابی به درآمد و رسیدن به سود مورد نظر، مفید و لازم الاجرا باشد.

به همین جهت صاحبان مشاغل مجاز به مطالبه هزینه های شخصی و غیر تجاری خود به عنوان کسورات تجاری و حسابداری، نیستند. بنابراین نمی­توان هزینه های مربوط به لابی، جرایم و هزینه های از این دست را در حساب سود و زیان کسر نمود و وارد کرد.

• بررسی انواع هزینه در حسابداری از دیدگاه­ های مختلف

در این قسمت از مقاله، به بیان خلاصه ­ای از انواع هزینه ها در حسابداری و توضیح مختصر دسته بندی­ های مختلف آن، می پردازیم:

• هزینه های حسابداری

دسته ­ای از هزینه ها که به عنوان مخارج مستقیم نیز از آن­ها یاد می ­شود، هزینه های مربوط به حسابداری هستند. این دسته از هزینه ها که شامل مخارج پرداختی جهت تهیه مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز، مخارج مربوط به سوخت و انرژی و … هستند، توسط حسابداران در دفاتر ویژه حسابداری به ثبت می­ ر­سند.

• هزینه های اقتصادی

مخارجی وجود دارند که توسط حسابدار در صورت­های مالی شرکت ثبت نمی­ شوند، اما جز هزینه های پنهان اقتصادی به حساب می ­آیند که در اقتصاد از آن­ها به عنوان هزینه فرصت نیز یاد می شود.

به طور مثال یک کارآفرین با کار کردن در شرکت خود، فرصت­های کسب درآمد از طریق فروش محصولات و ارائه خدمات به دیگران را از دست می­ دهد. این تنها یک نمونه عینی و شفاف از این دسته هزینه هاست و می­توان به موارد مشابه فراوانی اشاره نمود.

• هزینه مخارج

به هزینه های واقعی که یک کارآفرین در استفاده از انواع نهاده تولیدی متحمل می­ شود، هزینه مخارج صرف شده گفته می­شود. این دسته شامل مخارجی نظیر؛ پرداخت دستمزد کارگران، هزینه های مربوط به اجاره کارگاه یا ساختمان تجاری، هزینه برق یا سوخت، مخارج مربوط به مواد اولیه و … است. این هزینه ها بخشی از هزینه های عمومی برای کسب و کار­ها به حساب می­ آیند.

• هزینه فرصت

هزینه فرصت، درآمد جایگزینی است که کارآفرین با انتخاب کسب و کار خاص خود، آن را از دست می­دهد.

• هزینه های مستقیم یا قابل ردیابی

این پرداختی­ ها مربوط به یک فرایند یا محصول تولیدی خاص هستند که به آن­ها هزینه های قابل ردیابی نیز گفته می­ شود. چرا که می­توانیم مستقیما آن­ها را در طی یک فعالیت یا فرایندی تولیدی به طور خاص مشاهده و ثبت نماییم. از نمونه­ های شناخته شده این گونه از مخارج که می­توان به آن­ها اشاره کرد؛ هزینه های ساخت مربوط به فعالیت­ های تولیدی و نیز هزینه های بازاریابی مربوط به فروش می­ باشند.

• هزینه های غیرمستقیم

هزینه های غیرمستقیم یا هزینه های غیر قابل ردیابی، به دسته­ای از هزینه های حسابداری گفته می­شود که به طور مستقیم به یک فعالیت یا قسمت خاصی از یک تجارت به خصوص، مربوط نمی­ شود. به عنوان نمونه خاصی از این دسته هزینه ها، می توان به افزایش هزینه های مربوط به برق یا افزایش مالیات قابل پرداخت با درآمد، اشاره کرد.

با اینکه نمی توان این دسته از مخارج را به طور دقیقی شناسایی و یا ردیابی نمود اما با این حال از اهمیت ویژه ­ای برخوردارند چرا که بر روی میزان سودآوری کلی یک شرکت یا نهاد تولیدی خاص تاثیر می­ گذارند.

• هزینه های افزایشی

تغییر خط تولید، جذب مشتریان جدید و همچنین ارتقا و پیشرفت ماشین آلات و تجهیزات برای بالا بردن سطح تولید، نمونه ­هایی از مهم ترین انواع هزینه های افزایشی به حساب می ­آیند.

• هزینه های غیرقابل برگشت

این دسته از مخارج که از آن­ها با عنوان هزینه های غرق شده نیز یاد می­ شود، هزینه هایی هستند که کارآفرین قبلا متحمل شده است و اکنون دیگر نمی ­توان آن­ها را دوباره پس گرفت. هزینه صرف شده بابت تبلیغات، انجام تحقیقات علمی و تجربی و نیز خرید ماشین آلات سرمایه ­ای، نمونه­ هایی از این دسته مخارج هستند.

• هزینه های خصوصی

این دسته از هزینه ها توسط صاحبان یک کسب و کار و با هدف پیشبرد اهداف شخصی، پرداخت می­ شوند. می­توان گفت که کارآفرینان آ­ن­ها را به منظور کسب منافع خصوصی و تجاری منحصر به فردی خرج می کنند. به عنوان مثال؛ هزینه های ساخت، تولید، فروش، تبلیغات و … از جمله نمونه­ های این دسته به حساب می­ آیند.

• هزینه های اجتماعی

همان طور که از نام آن پیداست، این جامعه است که هزینه های اجتماعی و جمعی را برای کسب منافع خصوصی یک کسب و کار، متحمل می­شود. این دسته شامل منابع اجتماعی است که خود شرکت برای آن­ها هزینه ­ای متحمل نمی­ شود. به عنوان مثال می­ توان به منابعی نظیر؛ منابع آب و آلودگی محیط زیست اشاره نمود.

• هزینه های ثابت

هزینه ثابت آن دسته از هزینه های تولیدی به حساب می­ آید که مستقل از حجم ورودی یا خروجی یک مجموعه است و یک کسب و کار بدون توجه به سطح تولید آن را متحمل می ­شود. پرداخت اجاره، مالیات، بهره وام و … نمونه­ هایی از این دسته هستند.

• هزینه های متغیر

این نوع از هزینه، بسته به میزان بازدهی تولیدی که یک کسب و کار ایجاد می­ کند، متفاوت خواهد بود. تولید کمتر، هزینه های کمتری را به همراه خواهد داشت و بالعکس، زمانی که تولید بیشتر باشد، کسب و کار بیشتر هزینه خواهد نمود. هزینه های خرید مواد اولیه و پرداخت دستمزد تولید از جمله مهم ترین نوع این دسته از هزینه ها به حساب می­ آیند.

اگر قصد یادگیری حسابداری از پایه تا پیشرفته را دارید با انتخاب پکیج جامع آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار تمام تکنیک‌ها و مهارت‌های کلیدی که لازم است برای ورود به این حرفه بیاموزید را بصورت یکجا در اختیار شما قرار خواهیم داد.