قوانین انواع مرخصی و نحوه‌ی محاسبه آن

مرخصی جزو حقوق بارز پرسنل در هر کسب و کاری محسوب می شود اما قبل از اینکه به قوانین مرخصی در قانون کار ، انواع مرخصی و نحوه محاسبات آن بپردازیم بعد از توضیح کلیاتی در مورد مرخصی و روزهای تعطیل رسمی باید بدانیم این واژه در قانون کار چه تعریفی دارد و شامل چه کسانی میشود؟

مرخصی حق قانونی هر فرد شاغل که شرایط دریافت آن را دارد محسوب میشود. به دلیل اینکه در موارد قانونی مرخصی با تعطیلی رسمی یا هفتگی تداخل‌هایی وجود دارد توضیح مختصر در این خصوص لازم به نظر می‌رسد.

گاهی کارفرمایان به دلیل نوع کار و شرایط خاصی که وجود دارد از کارگران خود می‌خواهند که روز جمعه را سر کار حاضر شده و به جای روز جمعه از روز دیگری در هفته به عنوان تعطیلی استفاده نماید در درجه اول نباید در این امر اجباری در کار باشد ضمن اینکه اگر در این مورد توافقی حاصل شود روز جمعه، روز کاری کارگر محسوب شده و دیگر به آن اضافه‌کاری تعلق نمی‌گیرد و میتواند از روز دیگری در هفته به عنوان روز تعطیل استفاده کند.

اگر روز جمعه با یکی از تعطیلات رسمی مطابق شود هیچ حق مالی برای کارگر محسوب نشده و کارگر نمی‌تواند ادعای مالی در این خصوص داشته باشد ضمن اینکه کارگرانی که روز جمعه را کار کرده و روز دیگری از هفته را تعطیل هستند در صورت تداخل تعطیلی رسمی با روز جمعه چون طبق توافق روز جمعه برای آنها روز کاری بوده است باید سر کار حاضر شده و نمی‌توانند کار را تعطیل کنند.

کارگرانی که روز جمعه را کار می‌کنند و سه شنبه را مثلا تعطیل هستند موظفند تعطیلی سه شنبه خود را استفاده کرده و در صورت عدم استفاده برای آنها ذخیره نمی‌شود. کارگرانی که نوبتی هستند و جمعه برای آنها روز کاری محسوب میشود باید یک روز دیگر از هفته تعطیل بوده و ۴۰ درصد هم حق شیفت بگیرند.

• مرخصی در قانون کار یعنی چه و مشمول چه افرادی میشود؟

مرخصی بخشی از روزهای کاری است که به انتخاب خود شخص شاغل برای انجام امور شخصی مورد استفاده قرار می‌گیرد . یعنی شاغل برای انجام امور شخصی خود روزهای مشخصی از سال را می‌تواند در محل کار خود حاضر نشود. تعطیلی کاری فقط در مورد افرادی صدق می‌کند که به کاری اشتغال دارند و برای آنها حق بیمه پرداخت می‌شود. افرادی که به صورت روز مزد یا ساعتی کار نمی‌کنند مشمول این قانون نیستند.

یکسری از افراد هم هستند که به صورت پاره‌ وقت و مشاوره ای با کارفرما توافق کرده‌اند این افراد بسته به تعداد روزهای توافق شده در ماه و اینکه برای روزهای حضورشان بیمه پرداخت می‌شود یا خیر هم وضعیت تعطیلی کاری متفاوتی خواهند داشت.

معمولا افراد پاره وقت که برایشان بیمه پرداخت نمیشود مرخصی هم ندارند اما گاهی توافق سه روز در هفته یا ۱۵ روز در ماه بین کارفرما و کارگر صورت می‌گیرد که در این صورت کارگر می‌تواند تقاضای مرخصی استحقاقی به میزان روزهای حضور خود نماید.

 .

این ویدئو بخشی از ۵۰ ساعت آموزش صفر تا صد حسابداری بازار کار، سرفصل حقوق و دستمزد می‌باشد.

• مرخصی استحقاقی در مشاغل معمولی و سخت و زیان آور

مرخصی استحقاقی روزهایی در ماه است که شاغل می‌تواند در محل کار حاضر نشده بدون آنکه از حقوقی از وی کسر شود. میزان این مرخصی استحقاقی دو روز و نیم در ماه و مجموعا ۳۰ روز در سال است. البته شخص می تواند ۹ روز از مجموع مرخصی سالیانه را به صورت ذخیره نگه دارد و برای سال بعد استفاده نماید.

قانون استفاده از مرخصی استحقاقی در شرکت‌های خصوصی و دولتی به‌نظر کارفرما هم بستگی دارد گاهی فرد شاغل از مرخصی‌های خود استفاده نکرده و پول آن را در انتهای سال یا هر شش ماه از کارفرما می‌گیرد و یا اینکه برخی کارفرمایان پرسنل را مجبور به استفاده از مرخصی‌ها کرده و در صورت عدم استفاده به جز ۹ روز آن بقیه مرخصی‌ها از بین رفته و اصطلاحا می‌سوزد.

مرخصی استحقاقی در مشاغل سخت و زیان آور اندکی بیشتر بوده و ۳ روز در ماه و معادل ۵ هفته در سال بوده که بایستی در نوبت شش ماه اول و شش ماه دوم سال مورد استفاده قرار بگیرد. مشاغل سخت زیان آور تعریف مشخصی در قانون کار دارند مثل افرادی که در پست‌های فشار قوی یا کنار کوره‌های ذوب کار می کنند. برخی مشاغل هم هستند که به درخواست کارگر یا کارفرما از طرف اداره کار و تامین اجتماعی و مراکز بهداشت بعد از بررسی تعیین تکلیف می‌شوند.

• مرخصی بین تعطیلی چطور محاسبه می‌شود؟

گاهی برای مثال بعد از تعطیلی جمعه یکشنبه و دوشنبه هم تعطیل رسمی اعلام می‌شود و شاغل تمایل دارد که شنبه را هم از تعطیلی کاری استفاده کند در صورت انجام این کار علاوه بر روز شنبه وی روزهای یکشنبه و دوشنبه هم که تعطیل رسمی بوده است جزو مرخصی استحقاقی فرد محسوب شده و از آن کسر می‌گردد . که اصلاحا در قانون مرخصی بین‌التعطیلین گفته می‌شود.

• آیا مبلغ مرخصی به ورثه کارگر تعلق میگیرد؟

در صورت فوت کارگر میران مرخصی باقیمانده وی بر حسب حقوق روزانه محاسبه و به ورثه آن پرداخت میشود، البته برای دریافت این مبلغ باید مراحل قانونی وراثت طی گردیده و تعداد وراث و یا قیم آنها کاملا مشخص باشد و مبلغ طبق قانون به آنها پرداخت میشود .

البته اگر روزهای ذخیره داشته باشد در غیر اینصورت چیزی به ورثه تعلق نخواهد گرفت و در صورت از کارافتادگی کارگر و یا بازنشستگی یا تعطیلی کارگاه میزان مرخصی‌های باقیمانده محاسبه و به فرد پرداخت می‌شود. پرداخت مبلغ تعطیلی کاری در این مواقع به صورت جداگانه صورت نمی‌گیرد بلکه در کنار محاسبه سایر حقوق کارگر این موضوع هم بررسی و محاسبه شده و به مجموع طلب شخص افزوده می‌شود.

• مرخصی ساعتی چیست و میزان آن چقدر است؟

مرخصی ساعتی بخشی از مرخصی استحقاقی بوده و از میزان آن کسر می‌شود و فرد برای برخی کارهای روزانه از آن استفاده می کند ولی در شرکت‌ های مختلف متفاوت است در برخی شرکت ها دو ساعت و برخی دیگر تا ۵ ساعت و حتی ۶ ساعت در روز هم مجاز می باشد.

این نوع تعطیلی کاری می تواند آنقدر زیاد شود که تمام مرخصی استحقاقی ماهانه را مصرف کند و در پایان ماه دیگر چیزی از تعطیلی کاری نماند. افراد معمولا در صورت وجود کارهای ضروری یا کارهای اداری که نیاز به مراجعه صبح دارد از این نوع تعطیلی کاری استفاده می‌کنند.

نکته دیگر اینکه اگر در شرکتی افراد ساعات کاری روز پنجشنبه را موظف باشند در طول هفته پر کنند و به صورت توافقی پنجشنبه تعطیل باشد بنابراین استفاده از مرخصی استحقاقی در طول هفته نیابد بیشتر از مجموع ساعات کاری موظف گردد و اگر میزان مرخصی ساعتی بیشتر از کل مرخصی استحقاقی در طول ماه شود در واقع حکم مرخصی بدون حقوق و کسر از کار را خواهد داشت و کارفرما می‌تواند برای آن ساعتها بیمه هم پرداخت نکند.

• مرخصی بدون حقوق و مرخصی حج
  

این نوع مرخصی در قانون برای اموری مثل سفرهای طولانی، گرفتاری‌های خانوادگی و غیره پیش‌بینی شده و البته باید با موافقت کتبی کارفرما همراه باشد و شاغل می‌تواند تا دو سال از این تعطیلی‌کاری استفاده نماید و در صورت نیاز و موافقت کارفرما تا دو سال دیگر هم قابل تمدید است.

در این تعطیلی‌کاری حقوق و مزایایی به شخص از جمله حقوق ماهانه، بیمه، عیدی و سنوات و بن و سایر موارد تعلق نمیگیرد و فقط طبق توافق شخص می‌تواند پس از پایان مدت تعطیلی کاری به سر کار خود برگردد. مرخصی حج واجب هم به مدت یه ماه و فقط برای یکبار قابل استفاده است و فرد باید حداقل ۳۰ روز مرخصی استحقاقی ذخیره داشته باشد و اگر نداشته باشد مرخصی حج وی بدون حقوق محاسبه و برای این یک ماه حقوقی به شخص تعلق نمی‌گیرد.

• مرخصی استعلاجی مخصوص ایام بیماری می باشد.
  

این مرخصی مخصوص زمان‌های بیماری بوده و تا بهبود کامل فرد به تشخیص و تایید پزشک می‌تواند ادامه داشته باشد. در مرخصی استعلاجی فرد بخشی از حقوق خود را دریافت کرده و این میزان تا ۷۵ درصد حقوق و دستمزد روزانه بدون احتساب اضافه‌کاری معمول کارگر می باشد.

کارگر بعد از پایان مرخصی استعلاجی با مدارک پزشکی خود به تامین اجتماعی رجوع کرده و تامین اجتماعی با بررسی اسناد پزشکی و محاسبه حقوق و دستمزد فرد ۷۵ درصد حقوق و دستمزد روزانه آن را به عنوان حق استعلاجی پرداخت می‌کند.

نوعی دیگر مرخصی استعلاجی مربوط به حوادث ناشی از کار است در این حالت کارفرما و تامین اجتماعی موظف هستند که ۱۰۰ درصد حقوق ودستمزد روزانه کارگر را بپردازند و کارفرما باید حق بیمه کارگر را تا پایان ایام تعطیلی‌ کاری پرداخت کرده و این دوران جزو سابقه کار وی هم محسوب می‌شود.

چیزی که کارگر حادثه دیده حتما باید در نظر بگیرد تا بتواند از مرخصی استعلاجی در زمان درمان استفاده کند ارسال اسناد و مدارک پزشکی و فرم حادثه در موعد مقرر به اداره کار و سازمان تامین اجتماعی می باشد. فرم حادثه ناشی از کار و اسناد استعلاجی باید حداکثر ظرف سه روز بعد از وقوع حادثه به تامین اجتماعی و اداره کار ارسال شود و در پایان تعطیلی کاری هم کارگر شخصا به تامین اجتماعی مراجعه و مراحل قانونی را طی کند.

• مرخصی زایمان چند روز است و چند بار قابل استفاده می باشد؟

مرخصی زایمان مرخصی ایام بارداری و شیر دهی مادر بوده و البته در قانون فعلی مدتی هم برای پدر تعطیلی کاری با این عنوان در نظر گرفته شده است این نوع تعطیلی کاری حداکثر ۶ ماه است و خانم ها می‌توانند قبل از زایمان و یا بعد از زایمان از آن استفاده کنند یعنی می‌توانند بخشی از آن را در ماههای پایانی بارداری و بخشی دیگر را بعد از زایمان استفاده کنند و حقوق و مزایا هم به آن تعلق می‌گیرد.

خانم ها پس از اتمام دوران تعطیلی کاری باید به سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده و برای دریافت حق و حقوق خود اقدام نمایند. ضمن آنکه کارفرما اجازه اخراج شخص را نداشته و موظف است پس از پایان تعطیلی کاری وی را به کار برگرداند مگر اینکه خود فرد تمایلی به بازگشت نداشته باشد.

• مرخصی ازدواج و فوت چند روز است؟

قانون برای حمایت عاطفی از اشخاص آسیب دیده یا افرادی که ازدواج می‌کنند ضمن اینکه در هنگام ازدواج به عنوان هدیه برای بیمه شده مبلغی را در نظر می‌گیرد سه روز مرخصی هم برای این اشخاص در نظر گرفته است.

این سه روز تعطیلی کاری برای ازدواج خود شخص و یا فوت بستگان درجه یک تعلق میگیرد. طبق قانون شخص از همه حقوق و مزایای قانونی خود برخوردار بوده و جزو روزهای کاری وی محسوب می‌شود. ضمن دریافت حقوق خود به صورت کامل سایر مزایای قانونی هم در پایان سال مثل عیدی، سنوات و غیره هم برای این سه روز محاسبه و پرداخت می‌شود.

به طور کلی نحوه استفاده از تعطیلی‌های کاری و جزییات قانونی آن باید مورد توجه همه کارفرمایان باشد چه کارگر از این حقوق مطلع و چه مطلع نباشد باید از طرف کارفرما رعایت شود. در صورتیکه کارفرما به هر دلیلی این حقوق را رعایت نکند فرد شاغل می‌توانند به اداره کار شکایت کرده و با ارائه اسناد و مدارک کارکرد خود در آن شرکت در صورت اثبات ادعا کارفرما موظف به پرداخت حق و حقوق آن خواهد شد.

✔️ اگر قصد یادگیری حسابداری از سطــح پایه تا پیشرفته را دارید با انتخاب پکیج جامع آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار تمام تکنیک‌ها و مهارت‌های کلیدی که لازم است برای ورود به این حرفه بیاموزید را بصورت یکجا در اختیار شما قرار خواهیم داد.

.