حسابداری مالیاتی می‌تواند شبیه یک شمشیر دولبه عمل کند؛ در صورت عدم رعایت صحیح قوانین و مقررات در تسلیم اظهارنامه و اطلاعات مربوطه، بنگاه اقتصادی شما مشمول جریمه‌های متعددی می‌شود. در مقابل، یک حسابدار مالیاتی با اشراف به قوانین و معافیت‌ها یا تخفیف‌های مالیاتی، می‌تواند از پرداخت مالیات بیشتر، به صورت قانونی، جلوگیری کند.
همانطور که پیشتر نیز بدان اشاره شد، قوانین مالیاتی در ایران بسیار گسترده و پیچیده هستند و بخش بزرگی از این پیچیدگی‌ها به واسطه وجود تبصره‌های مختلف برای قوانین است.دولت برای حمایت از کسب و کارهای نوپا و کوچک و همچنین حفظ توازن و عدالت مالی و اجتماعی در سطح یک کشور، تبصره‌های معافیت را در سرفصل‌های مختلف مالیاتی در نظر گرفته است.
آشنایی با این تبصره‌ها و استفاده اصولی از آنها یکی از وظایف حسابدار مالیاتی است که با کمک آن می‌تواند به کاهش مالیات سالانه و حفظ دارایی‌های شرکت، از راه کاملا قانونی، کمک کند. به عنوان مثال، در سال ۱۴۰۰ سقف معافیت سالانه حقوق ۴۸۰ میلیون ریال تعیین شده است.
این در حالی است که این مبلغ در سال گذشته ۳۶۰ میلیون ریال و در سال ۱۳۹۸ معادل ۳۳۰ میلیون ریال بوده است. حسابدار مالیاتی با توجه به نرخ‌های تعیین شده می‌تواند از پرداخت مالیات حقوق بیشتر جلوگیری کند. همچنین شرکت‌های فعال در مناطق آزاد صنعتی و تجاری، شرکت‌های دانش بنیان و حوزه‌های خاصی از کشاورزی و تولیدی نیز از پرداخت مالیات معاف هستند.
در صورت عدم مطابقت اطلاعات ارائه شده به سازمان دارایی با اظهارنامه و یا مخدوش بودن این اطلاعات، ممیزین دارایی اظهارنامه شرکت را رد می‌کنند و در اصطلاح شرکت، علی الراس می‌شود. علاوه بر این موارد، یک بنگاه اقتصادی علی الراس می‌شود اگر:
- در زمان مشخص شده اظهارنامه مالیاتی، گزارشها و مستندات خود را ارائه نکند.
- مودی مالیاتی از ارائه گزارشات و مدارک درخواستی سازمان امور مالیاتی امتناع کند.
- در صورتی که اسناد و مدارک ارسال شده مورد تایید ممیز دارایی نباشند.
- در صورتی که دفاتر قانونی و گزارشها با توجه به استاندارد‌های قانونی، نگارش و تنظیم نشده باشند.
علی الراس شدن می‌تواند خسارت‌های مادی و معنوی مختلفی را برای بنگاه اقتصادی به همراه داشته باشد. مقاله بعدی در حوزه این مطالب نکات مهم مالیات بر ارزش افزوده است. در این مقاله به پنج نکته بسیار مهم در مورد تکمیل اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده اشاره شده است. یکی از مهمتر‌ین آنها جرائم عدم تسلیم ارزش افزوده می‌باشد که خسارات غیر قابل جبرانی می‌تواند به کارفرمایان وارد سازد. در صورتی که قصد تنظیم و ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را دارید حتما قبل از شروع این مقاله را مطالعه کنید.
کارنامه مالی یک سال مالی شرکت که جهت محاسبه مالیات به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌گردد را اظهارنامه مالیاتی می‌نامند که در ایران معمولا از ابتدای فروردین تا انتهای اسفند را به عنوان سال مالی شرکت در نظر می‌گیرند. در خصوص اشخاص حقوقی که سال مالی آنها به موجب اساسنامه‌شان با سال مالیاتی تطابق پیدا نمی‌کند، ملاک تعیین میزان مالیات، سالِ مالی آن شرکت است. مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی حداکثر تا پایان چهار ماه شمسی پس از سال مالی (۳۱ تیر ماه) است.
تنظیم اظهارنامه مالیاتی، فرآیند تهیه گزارشات مالیاتی است که اغلب برای شرکت‌ها و افراد توسط نرم افزار آنلاین اظهارنامه مالیاتی توسط یک فرد حرفه‌ای مجاز مانند حسابدار رسمی تایید شده و یا توسط شرکت‌هایی که این خدمات را ارائه می‌دهند ( معمولا شرکت‌های حسابداری ) انجام می‌شود.
یکی از مباحث مطرح در دوره‌های حسابداری بازار کار، آموزش تنظیم اظهارنامه‌های مالیاتی می‌باشد. در ایران مالیات به دو صورت خوداظهاری و علی الراس محاسبه می‌گردد. در روش خوداظهاری شخص حقیقی یا حقوقی اعلام می‌نماید که در سال گذشته درآمد او چقدر بوده است و چه قدر باید مالیات پرداخت نماید.
در این روش کارشناسان امور مالیاتی و ممیزان اداره مالیات دخالت چندانی در روش محاسبه و دریافت مالیات ندارند. برای این منظور فرد یا شرکت اظهارنامه‌ای تکمیل می‌کند که شامل کل درآمدها و کل هزینه‌ها و حقوق کارمندان و …می‌باشد و پس از کسر معافیت مالیاتی، مبلغ مالیات سالیانه را محاسبه می‌کند.
کارشناسان سازمان امور مالیاتی پس از اطمینان از صحت مطالب و کامل بودن مدارک و عدم تخلف از قوانین ثبت دفاتر و اظهارنامه و … آن را پذیرفته و با توجه به آن مالیات محاسبه شده را دریافت می‌کنند. در صورت عدم پذیرش اظهارنامه مالیاتی یا عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی، ممیزین به صورت علی الرأس مالیات را حساب کرده و به فرد یا شرکت اعلام می‌نمایند و نظر آنها مبنای پرداخت مالیات قرار می‌گیرد. اما دلایل رد دفاتر مالیاتی یا علی الراس چیست؟
کارنامه مالی یک سال کاری شرکت یا شخص که جهت محاسبه مالیات به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌گردد را اظهارنامه مالیاتی می‌نامند که در ایران معمولا از ابتدای فروردین تا انتهای اسفند را به عنوان سال مالی شرکت در نظر می‌گیرند.
-
نحوه پر کردن اظهارنامه مالیاتی :
در مقاله فنون اظهارنامه نویسی سریع اشاره کردیم که اظهارنامه مالیاتی باید بر اساس فرم‌های مصوب سازمان امور مالیاتی تکمیل شود و در موعد مقرر به اداره‌ی امور مالیاتی محل اقامت شخص حقیقی یا اداره‌ی امور مالیاتی محل دفتر شخص حقوقی تحویل داده شود. ضروری است که اظهارنامه مالیاتی و فیش واریز مالیات هر دوره تا ۳۱ تیر ماه هر سال به اداره‌ی امور مالیاتی تسلیم شود. البته از سال ۹۱ (یعنی سال مالی ۹۰) این فرآیند به صورت الکترونیکی و از طریق پایگاه اینترنتی سازمان امور اقتصادی و دارایی انجام می‌گردد.
نحوه‌ی انجام این روند در سایت بدین صورت است که مودیان مالیاتی، پس از ثبت نام در سامانه ثبت نام الکترونیکی نرم افزار مذکور را دانلود و پس از تکمیل اظهارنامه، اقدام به ارسال آن می‌نمایند. اظهارنامه عملکرد اشخاص حقیقی در دو قالب اظهارنامه انفرادی و مشارکتی قابل ارائه می‌باشد که بسته به شرایط واحد کسبی می‌بایست اطلاعات لازم در سامانه ثبت نام وارد شود. با وارد نمودن اقلام خواسته شده در نرم افزار، اطلاعات هویتی و واحد کسبی شخص حقیقی از سامانه ثبت نام دریافت و در اظهارنامه نمایش داده می‌شود.
در خصوص واحدهای مشارکتی تنها تکمیل یک اظهارنامه کافی است و نیازی به ارایه اظهارنامه انفرادی به تفکیک برای شرکاء نمی‌باشد. مودیان حقیقی می‌توانند هنگام ارسال اطلاعات اظهارنامه خود، از طریق نرم افزار اقدام به درخواست صدور قبض مالیاتی نموده و از طریق گزینه‌ی “لیست قبوض الکترونیکی مرتبط با اظهارنامه” آن را بررسی کرده و پس از چاپ قبض مالیاتی از طریق بانک یا” سامانه پرداخت الکترونیکی مالیات” اقدام به پرداخت آن نمایند. این کار در حیطه کاری حسابداران قرار می‌گیرد و بهتر است کارشناسان حسابداری در موسسات آموزش حسابداری با انجام امور مالیاتی آشنا شوند.
-
فرم اظهارنامه مالیاتی شامل چه چیزهایی می‌باشد؟
فرم اظهارنامه مالیاتی شامل ۲۶ جدول می‌باشد که عبارتند از :
- جدول ۱: پرداخت‌های مربوط به این اظهارنامه
- جدول ۲: اطلاعات مجوزهای تأسیس و بهره‌برداری
- جدول ۳: اسامی اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل
- جدول ۴: فهرست دفاتر رسمی ثبت شده
- جدول ۵: جزییات پذیرش بورس سهام
- جدول ۶: درآمدهایی که مالیات آنها قبلا به صورت مقطوع پرداخت شده است
- جدول ۷: درآمدهای معاف
- جدول ۸: استهلاک زیان سنواتی
- جدول ۹: معافیت‌ها و بخشودگی‌های مالیاتی
- جدول ۱۰: توسعه، نوسازی و بازسازی واحدهای صنعتی و معدنی (ماده ۱۳۸ ق.م. م)
- جدول ۱۱: معافیت‌ها و بخشودگی‌های درآمد حاصل از فعالیت‌های خارج از کشور (کسر از مالیات مقرر) تبصره ماده ۱۸۰ ق.م.م.
- جدول ۱۲: فعالیت‌های حاصل از توافقنامه‌های مالیاتی موضوع ماده ۱۶۸ ق.م.م.
- جدول ۱۳: ثبت کمک‌های مالی پرداختی
- جدول ۱۴: ترازنامه
- جدول ۱۵: صورت سود و زیان
- جدول ۱۶: گردش حساب سود (زیان) انباشته
- جدول ۱۷: موجودی مواد و کالا
- جدول ۱۸: سرمایه
- جدول ۱۹: انواع محصولات اصلی به ترتیب بیشترین فروش
- جدول ۲۰: بهای تمام شده کالای فروش رفته
- جدول ۲۱: بهای تمام شده کار انجام شده پیمانکاری/ خدمات
- جدول ۲۲: تعداد کارکنان
- جدول ۲۳: درآمد ناخالص پیمانکاری/ ارائه خدمت
- جدول ۲۴: فهرست صادرات و مابازاء دریافتی
- جدول ۲۵: اطلاعات مالک/ مالکین
- جدول ۲۶: اطلاعات سرمایه گذاری خارجی
-
چه افرادی باید نسبت به تنظیم اظهارنامه مالیاتی اقدام نمایند؟
طبق ماده۱ قانون مالیات‌های مستقیم اشخاص زیر موظف به تکمیل اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات می‌باشند:
- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران طبق مقررات باب دوم.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌نماید.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می‌کند.
- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌نماید.
هر شخص غیر ایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل می‌کند و همچنین نسبت به درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود یا دادن تعلیمات و کمک‌های فنی یا واگذاری فیلم‌های سینمایی از ایران تحصیل می‌کند.
تبصره ۱– شرکت‌هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه آنها متعلق به اشخاص و وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و شهرداری‌ها می‌باشند، سهم درآمد یا سود آنها مشمول حکم این ماده نخواهد بود. حکم این تبصره مانع استفاده شرکت‌های مزبور از فعالیت‌های مقرر در این قانون حسب مورد، نیست.
تبصره ۲– درآمدهای حاصل از فعالیت‌های اقتصادی از قبیل فعالیت‌های صنعتی، معدنی، تجاری، خدماتی وسایر فعالیت‌های تولیدی برای اشخاص موضوع این ماده، که به نحوی غیر از طریق شرکت نیز تحصیل می‌شود، در هر مورد به‌طور جداگانه به نرخ مذکور در ماده (۱۰۵) این قانون مشمول مالیات خواهد بود. در این مقاله سعی کردیم خلاصه‌ای از فرایند تنظیم اظهارنامه مالیاتی و پرداخت آن را بیان کنیم. قوانین مالیاتی در ایران خیلی پیچیده نمی‌باشد. اما اگر شما برای این کار به کمک نیاز دارید می‌توانید از موسسات آموزش حسابداری درخواست مشاوره داشته باشید. 
-
تحریر و ثبت دفاتر قانونی بنگاه اقتصادی
هر بنگاه اقتصادی برای ثبت و ضبط امور مالی خود باید از دفاتر قانونی استفاده کند. دفاتر کل و روزنامه تحت عنوان دفاتر قانونی شناخته می‌شوند که در پایان سال مالی و به همراه اظهارنامه مالیاتی، تحویل اداره مالیات می‌شوند. نظارت بر تحریر قانونی و اصولی این دفاتر و همچنین ثبت اطلاعات دقیق و صحیح در حیطه وظایف حسابدار مالیاتی است. در صورتی که اطلاعات در این دفاتر مخدوش باشند و یا حساب زیان و سود به صورت استاندارد ثبت نشده باشند، اطلاعات توسط کارشناسان اداره دارایی و سازمان امور مالیاتی کشور رد می‌شوند.
-
تنظیم گزارش‌‌های فصلی بر اساس ماده ۱۶۹
هر بنگاه اقتصادی تا ۴۵ روز پس از پایان هر فصل مکلف است گزارش کاملی از فروش، خرید، قراردادها و سایر فعالیت‌های مالی مجموعه (اعم از واردات و صادرات) را به اداره دارایی ارائه کند. تنظیم صحیح، دقیق و اصولی این گزارشها (که به صورت الکترونیکی ارسال می‌شوند) نیز در حوزه کاری یک حسابدار مالیاتی است. بدیهی است که اطلاعات ارسال شده به صورت فصلی باید با اظهارنامه مالیاتی سالانه بنگاه اقتصادی مطابقت داشته باشند.
-
محاسبه مالیات بر ارزش افزوده و تسلیم اظهارنامه آن
یک بنگاه اقتصادی با توجه به حیطه فعالیت خود، اعم از تولید، توزیع و یا ارائه خدمات، مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده می‌شود. مالیات بر ارزش افزوده در واقع مالیاتی است که به ازای افزایش ارزش و قیمت کالا یا خدمات دریافت می‌شود. نرخ این مالیات برای کالاهای مختلف متفاوت است و یک بنگاه اقتصادی موظف است به صورت خود اظهاری تا پایان زمان مقرر شده از سوی سازمان دارایی کشور، این مالیات را تسلیم ادارات مربوطه کند. تنظیم اظهارنامه و ارائه مستندات در این راستا، در حیطه وظایف حسابدار مالیاتی قرار می‌گیرد.
علاوه بر موارد عنوان شده در بالا، یک حسابدار مالیاتی باید با گردش کار و شیوه عملکرد سازمان دارایی به خوبی آشنا باشد. پس از ثبت اظهارنامه مالیاتی در زمان مقرر، سازمان امور مالیاتی کشور و دارایی، گزارشها و اطلاعات را بررسی کرده و مالیات شرکت را محاسبه می‌کند. حسابدار مالیاتی می‌تواند به این مبلغ نهایی اعتراض کند و با ارائه شواهد و قرائن، نسبت به کاهش آن اقدام کند. پس از آن پرداخت مالیات و تکمیل فرایندهای اداری نیز در حوزه وظایف حسابدار مالیاتی می‌باشد.
اگر قصد یادگیری حسابداری از پایه تا پیشرفته را دارید با انتخاب پکیج جامع آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار تمام تکنیک‌ها و مهارت‌های کلیدی که لازم است برای ورود به این حرفه بیاموزید را بصورت یکجا در اختیار شما قرار خواهیم داد.
