حسابداری تعهدی چیست؟

یکی از مباحث مهم که در دوره های حسابداری کاربردی به آن پرداخته می شود موضوع حسابداری تعهدی است. حسابداری تعهدی دقیقاً روبروی حسابداری نقدی قرار دارد و تنها تفاوت آن ها در زمان ثبت رویدادهای مالی می باشد. در چند سال اخیر این نوع حسابداری در شرکتهای خصوصی به شدت مورد توجه قرار گرفت. به گونه ای که امروزه بیشترین کاربرد را در حسابداری آنها دارد.

هدف شرکتها از توجه به حسابداری تعهدی این است که رویدادهای مالی بر اساس تعهد ثبت شوند. بنابراین می توان گفت حسابداری تعهدی یک نوع حسابداری مالی است که به سازمان ها و نهادها کمک می کند قبل از دریافت وجه در زمان معاملات، درآمد خود را ثبت کنند. یعنی بدون توجه به زمان انجام معاملات نقدی درآمد شرکت و سازمان در دفاتر حسابداری ثبت می گردد.

به طور کلی باید بگوییم دو نوع حسابداری داریم. حسابداری نقدی و حسابداری تعهدی که مطمئنا در زمان آموزش حسابداری کاملا به آن ها پرداخته می شود. تفاوت این دو نوع حسابداری در این است که در حسابداری تعهدی بدون در نظر گرفتن زمان انجام معاملات نقدی، درآمد کسب شده ثبت می شود. اما در حسابداری نقدی این درآمد زمانی ثبت می شود که حتماً تراکنش نقدی انجام گرفته باشد.

• مفهوم حسابداری تعهدی (Accrual Accounting)

حسابداری تعهدی یکی از مفاهیم مهم حسابداری است و به این معنی است که تمام معاملات و رویدادهای مهم حسابداری در همان زمان وقوع در دفاتر حسابداری ثبت می شوند نه زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد.

لازم به ذکر است بدانید در حسابداری مهمترین فاکتور در ثبت رویدادهای مالی، زمان است. چرا که زمان دریافت و پرداخت هزینه ها و ثبت آن ها می تواند کمک زیادی به مدیران برای مدیریت و کنترل بودجه و همچنین تصمیم گیری های مالی سازمان و شرکت ها نماید.

در آموزش حسابداری تعهدی به کارآموزان آموزش داده می شود زمانی می توانند درآمدهای یک سازمان را شناسایی و ثبت کنند که تحقق یا تحصیل شده باشد. البته با این نکته که زمان تحصیل و تحقق درآمد هنگام دریافت یا پرداخت هزینه ها نیست. بلکه زمانی است که درآمد قطعی مشخص شده باشد. در این ویدئو به معرفی این دو نوع از حسابداری بصورت اجمالی می پردازیم:

این ویدئو بخشی از آموزش صفر تا صد حسابداری سرفصل صورتهای مالی و گردش وجه نقد می باشد.

به عبارت دیگر باید گفت زمان دریافت یا پرداخت وجه در حسابداری تعهدی مهم نیست بلکه زمان تحصیل و تحقق درآمد مهم می باشد و این زمان در دفتر حسابداری ثبت می گردد. برای اینکه راحت تر با این نوع حسابداری آشنا شوید یک مثال ذکر می کنیم:

فرض کنید فردی با قرار دادن سپرده ای در بانک می خواهد ماهانه مبلغی به عنوان سود دریافت کند. این فرد هنوز وجه نقدی دریافت نکرده ولی قرار است در تاریخ مشخص، مبلغی ثابت را دریافت کند. یعنی دریافت وجه مهم نیست. مهم زمان ثبت و شناسایی این معامله می باشد که در دفتر حسابداری ثبت شده است. این مثال ماهیت حسابداری تعهدی را نشان می دهد.

در یک مثال دیگر فرض کنید که یک سازمان عمومی مانند شهرداری برخی خدمات خود را به شکل مناقصه برون‌سپاری کرده و متحمل پرداخت هزینه‌ای در آینده شده است. در مبنای حسابداری تعهدی همین قرارداد مناقصه، مبنای ثبت هزینه‌ها می‌شود و صرفا زمان پرداخت هزینه‌ها ملاک نیست.

• تفاوت حسابداری تعهدی با حسابداری نقدی

حسابداری تعهدی یک حسابداری استاندارد برای شرکتها محسوب می شود که نقطه مقابل حسابداری نقدی می باشد. در حسابداری نقدی تنها زمان مبادله پول نقد معاملات به رسمیت شناخته می شوند. در صورتیکه در حسابداری تعهدی هنگام ارائه خدمات به مشتریان حتی زمانی که پول هنوز در بانک نیست به رسمیت شناخته می شود که طبق این روش شرکت دریافت کننده کالا و یا خدمات در اعتبار باید مسئولیت را بعد از تاریخ دریافت آن ها گزارش کند.

در صورت حساب های عملکرد سود و زیان خالص در نتیجه درآمدهای کسب شده است که این نوع از حسابداری جریان نقدی و جریان خروجی دارای بازخورد فوری هست و اطلاعاتی در مورد دارایی و بدهی یک سازمان در اختیار قرار می دهد. ساختار حسابداری تعهدی برای سازمان هایی که هدف سود آوری ندارند (مانند برخی سازمان های دولتی)  وسود معیار مناسبی برای سنجش عملکرد ان ها نیست مناسب نمی باشد. اینکه سیستم حسابداری تعهدی راه حل خوبی برای مسائل تخصیص منابع، هزینه های مشترک میان برنامه ها ارائه نمی کند منجر به اطلاعات نادرست برای استفاده کنندگان گزارش مالی می باشد.

حسابداری نقدی هزینه های غیر نقدی مانند استهلاک را حذف می کند و این در حالی است که حسابداری تعهدی برای بررسی دقیقی و هزینه یابی کامل می باشد. اگر بخواهیم از هزینه هایی مانند استهلاک و امثال ان ها چشم پوشی کنیم می توان گفت که تفاوت بین ارقام حسابداری برمبنای نقدی و تعهدی فقط زمان است.

از جمله نارسایی روش حسابداری نقدی عدم امکان ارزیابی عملکرد مدیریت سازمان ها، عدم وجود نظام بودجه بندی جامع مبتنی بر فعالیت ها، عدم ثبت کامل مطالبات و تعهدات و … که نشان دهنده عدم امکان مدیریت نقدینگی و مدیریت هزینه می باشد.

• اهمیت حسابداری تعهدی

یکی از استانداردترین روش های حسابداری که اغلب شرکت ها به غیر از شرکت های کوچک می توانند از آن استفاده کنند حسابداری تعهدی است. چرا که در این روش زمانی می توان درآمد را ثبت و شناسایی کرد که هنوز مبلغی دریافت یا پرداخت نشده و قرار است در آینده این خدمات ارائه داده شود. یعنی قبل از دریافت یا پرداخت پول، این درآمد حساب می شود. به همین دلیل مدیران شرکت ها و سازمان ها با خیال آسوده تری می توانند تصمیمات مالی اتخاذ کنند.

• ویژگی های یک حسابداری تعهدی چیست؟

با توجه به اهمیت این حسابداری در دوره های آموزش حسابداری مطرح می گردد که یک حسابدار تعهدی باید دارای چه ویژگی هایی باشد. برخی از مهمترین ویژگی های حسابداری تعهدی عبارتند از:

الف : یک حسابدار تعهدی حتما باید مهارت تطابق درآمدها و هزینه ها را داشته باشد. چرا که این روش حسابداری از این اصول پیروی می کند.

ب : در حسابداری تعهدی انواع رویدادهای مالی اعم از هزینه ها، درآمدها، پرداخت ها، طلب ها و بدهی ها در زمان وقوع رویداد مالی ثبت و شناسایی می گردد.

ج : این حسابداری کمک می کند عملکردهای واقعی یک مجموعه تجاری به شکل بهتری ارزیابی شوند.

د : حسابداری تعهدی شرایط بهتری برای برنامه ریزی شرکت ها و سازمان ها فراهم می آورد.

ه : در این روش حسابداری تنها زمانی درآمدها در گزارش های عملکرد شناسایی و ثبت می شوند که امکان ورود، صرفه جویی و یا افزایش منافع اقتصادی آتی، وجود و یا به روش اتکاپذیر قابلیت اندازه گیری داشته باشد.

• مزایای حسابداری تعهدی

این نوع حسابداری مزایا و معایب خاص خود را دارد. ولی به دلیل اینکه مزایای آن بسیار بیشتر از معایب آن است در چند سال اخیر به شدت مورد توجه سازمان ها و شرکت ها قرار گرفته است. از جمله مهمترین مزایای حسابداری تعهدی عبارتند از:

اول : به دلیل اینکه نسبت به سایر روش های حسابداری انعطاف پذیری بیشتری در مدیریت مالی مجموعه های تجاری دارد به مدیران سازمان ها و شرکت ها این امکان را می دهد که سطح پاسخگویی خود را افزایش دهند.

دوم : بستر مناسب برای مدیریت منطقی طلب ها و بدهی ها را فراهم کرده و سبب می شود یک نگرش رقابتی در بخش عمومی ایجاد شود.

سوم : سبب می شود ﻛﺎﺭﺍیی ﻭ ﺍﺛﺮﺑﺨشی ﻣﻨﺎﺑﻊ سازمانی افزایش یابد.

چهارم : حسابداری تعهدی این امکان را فراهم می کند که سریع تر به اطلاعات سازمانی و وضعیت سازمان ها دسترسی یافت.

پنجم : با این روش حسابداری می توان در پایان هر سال نسبت به درآمد و هزینه های واقعی موجود در دوره های مالی سازمان ها را تعیین نمود. همچنین از فعالیت های مالی گزارش های دقیق و درستی تهیه نمود.

ششم : با حسابداری تعهدی می توان انواع دارایی های ثابت مجموعه های تجاری اعم از ماشین آلات، اموال، تجهیزات و .. را ثبت و ضبط نمود. این ثبت و ضبط دارایی کمک می کند به راحتی بتوانید میزان و ارزش دارایی های شرکت خود را محاسبه کنید.

هفتم : از دیگر مزایای این روش حسابداری می توان به امکان ارزیابی و انعکاس دارایی ها، ثبت استهلاکات، سنجش و بررسی مسئولیت پذیری افراد ارشد مجموعه های تجاری، محاسبه و تعیین هزینه های تمام شده هر پروژه، محاسبه و مشخص دارایی های وصول نشده و برنامه ریزی برای وصول آن ها اشاره کرد.

• انواع حسابهای تعهدی

یکی دیگر از اطلاعاتی که در دوره های آموزش حسابداری باید در اختیار کارآموزان قرار داده شود معرفی انواع حساب های تعهدی است. همانطور که می دانید تمام حسابداران به عنوان یک متخصص در مجموعه های تجاری مشغول به کار می شوند. بنابراین در وهله اول باید کاملا به رشته و مفاهیم رشته خود مسلط باشند تا در صورت لزوم، این اطلاعات را در اختیار کاربران قرار دهند.

در این راستا باید بگوییم در حال حاضر انواع و اقسام حساب های تعهدی موجود می باشد که در بین آن ها حساب پرداختی، حساب دریافتی، حساب سرقفلی، سودهای انباشته و همچنین بدهی های مالیاتی از جمله رایج ترین حساب های تعهدی می باشند.

اگر قصد یادگیری حسابداری از پایه تا پیشرفته را دارید با انتخاب پکیج جامع آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار تمام تکنیک‌ها و مهارت‌های کلیدی که لازم است برای ورود به این حرفه بیاموزید را بصورت یکجا در اختیار شما قرار خواهیم داد.