دارایی های ثابت مشهود و نامشهود

یکی از مهمترین مباحث در دوره های آموزش حسابداری، آشنایی کارآموزان با انواع دارایی های مجموعه های تجاری است لذا تمام حسابداران باید بدانند دارایی ثابت مشهود و نامشهود کدامند، چه دسته بندی هایی دارد و نقش آن ها در گزارش های مالی چیست؟ این موضوع سبب شد ما در این محتوای آموزشی به بررسی دارایی های ثابت مشهود و نامشهود بپردازیم.

به طور کلی، تمام مجموعه های تجاری یکسری دارایی دارند که فعلاً فروش آن ها را ندارند و هدف از نگهداری این دارایی ها و سرمایه گذاری است. این دارایی های ثابت و دائمی به دو دسته تقسیم می شوند که عبارتند از دارایی های مشهود و دارائی های ثابت نامشهود. دارائی های ثابت مشهود استهلاک پذیرند که در مقاله استهلاک انباشته به آن اشاره کردیم و بالعکس دارائی های نامشهود استهلاک پذیر نیستند و تا زمان فروش یا واگذاری این دارائی به همان ارزش در دفاتر از سالی به سال مالی دیگر منتقل خواهند شد.

تمام داراییها از جمله داراییهای ثابت مشهود و دارایی های نامشهود در بدو امر به بهای تمام شده یعنی تمام مخارج لازم و ضروری برای رساندن دارایی به مرحله استفاده مورد نظر ثبت می شوند. مخارج غیر ضروری که منافع متصور آتی داراییها را افزایش نمی دهد باید به عنوان هزینه جاری ثبت شوند. استاندارد شماره ۱۱ ایران اجزای بهای تمام شده یک قلم دارایی ثابت را می داند.

• دارایی های ثابت مشهود (Tangible Asset)

به تمام دارایی های ثابت، دارایی دائمی نیز می گویند. البته این نوع دارایی ها به نام های دیگری مثل دارایی عملیاتی، اموال، تجهیزات و .. نیز معروف می باشند. دارایی های مشهود نوعی از دارایی ثابت هستند و همانطور که از نام این دارایی مشخص است مشهود و قابل رویت می باشد. بنابراین بین دارایی های مشهود و نامشهود یک تفاوت فاحش وجود دارد. اینکه دارایی های مشهود قابل دیدن و لمس شدن می باشند.

از جمله دارایی های مشهود می توان به زمین، تجهیزات، کالاهای تولیدی و موجود در انبار، مواد اولیه و … اشاره نمود. لازم به ذکر است بدانید تمام دارایی های مشهود به غیر از زمین دارای عمر مفید محدود هستند. زمین، تنها دارایی مشهودی است که چنین ویژگی ندارد. به این دلیل که بهای تمام شده آن استهلاک پذیر نمی باشد. یعنی در مدت زمان عمر مفید خود قابل تبدیل شدن به هزینه نیست.

اغلب مجموعه های تجاری، اموالی نظیر ماشین آلات و تجهیزات را به نام دارایی های مشهود خود معرفی می کنند. با توجه به اهمیت این موضوع آن دسته از افرادی که در شاخه های حسابداری صنعتی و انبارداری مشغول هستند نیز باید انواع دارایی های ثابت را بشناسند.

این ویدئو بخشی از آموزش صفر تا صد حسابداری سرفصل دارائی های ثابت می باشد.

• انواع دارایی های مشهود و ویژگی های آن ها

دارایی های مشهود خود بسیار متنوع می باشند. به همین دلیل آن ها را بر اساس ویژگی ها و مشخصات شان تقسیم بندی می کنند. بنابراین اگر بخواهید دقیقا با انواع این مدل دارایی ها آشنا شوید باید ویژگی ها و ماهیت آن ها را بشناسید. در این راستا باید بگوییم ماهیت دارایی های مشهود به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از:

• دارایی هایی که ماهیت فیزیکی دارند.
• دارایی هایی که قابلیت لمس شدن و دیدن دارند.

با توجه به این ویژگی ها دارایی های مشهود را می توان به انواع زیر تقسیم بندی کرد:

• دارایی مشهود استهلاک پذیر
• استهلاک ناپذیر
• دارایی های مشهودی که طول عمر کمی دارند.
• دارایی های مشهودی که طول عمر زیادی دارند.

البته باید این نکته را یادآوری کنیم به دلیل اینکه اغلب دارایی های مشهود از ماهیت فیزیکی برخوردار هستند در طول عمرشان با استهلاک مواجه شده و از عمر مفیدشان کاسته می شود. فقط زمین استثنا است. چرا که در طول عمر خود به هیچ وجه از بین نمی رود و از ارزش آن کاسته نمی شود. به همین دلیل جزء دارایی های مشهود استهلاک ناپذیر است. ولی سایر دارایی های مشهود، استهلاک پذیر بوده و از بین می روند مثل ماشین آلات، تجهیزات، مواد فاسد شدنی و …

• دارایی های نامشهود (Intangible Asset)

یکی دیگر از مباحث مهم در دوره های آموزش حسابداری آشنایی با دارایی های نامشهود است. مبحثی که هر متخصص حسابداری باید به آن مسلط باشد. همان طور که اشاره نمودیم دارایی های مشهود دارایی هایی فیزیکی و قابل لمس شدند هستند. بالعکس دارایی های نامشهود را نمی توان دید و لمس کرد چرا که دارای ماهیت فیزیکی نیستند. این فاکتور مهمترین ویژگی دارایی های نامشهود است.

برای اینکه راحت تر با این نوع دارایی آشنا شوید چند مثال ذکر می کنیم. وسایلی نظیر علامت تجاری، حق تالیف، لوگو، ارزش برند، سرقفلی، حق امتیاز و … جزء دارایی های نامشهود به شمار می روند. البته می توان دارایی های مدرنی که به تازگی وارد زندگی بشر شده اند مثل ارزهای دیجیتال و دارایی هایی که با این ارز در تبادلات تجاری به دست می آیند را هم جزء دارایی های نامشهود دانست.

دارایی های نامشهود نوعی دارایی ثابت و دائمی هستند که ماهیت فیزیکی ندارند. ولی در عوض حقوق و مزایایی دارند که می تواند در سالهای بعد برای واحد تجاری منفعت هایی به دست آورد.

مهمترین تفاوت دارایی های مشهود و نامشهود مستهلک شدن آن ها است. معمولاً دارایی نامشهود طی بیست سال و یا حتی در مورادی زمان خواستی برای مستهلک شدن آن در نظر گرفته نمی شود و همیشه دارای ارزش است مانند برندهای تجاری و طی زمان ممکن است ارزش این دارایی نامشهود بیشتر شود، ارزش اسقاط برای دارایی های نامشهود مشخص نمی گردد. ولی انواع دارایی مشهود طی زمان مستهلک می شوند و هر سال از ارزش آن کسر می گردد.

برای اسقاط آن ها معمولاً ارزش گذاری صورت می گیرد. تنها یک استثنا در رابطه با زمین وجود دارد که سالیانه مستهلک نمی گردد. حسابداری دارایی نامشهود فرق چندانی با حسابداری اموال و دارایی و ماشین آلات ندارد. هنگام دریافت دارایی اصل بهای تمام شده رعایت می شود. اصل تطابق هزینه با درآمد در طی استفاده از آن رعایت می شود و در موراد فروش ما به التفاوت مبلغ دریافتی با ارزش دفتری به عنوان سود و زیان شناسایی می شود.

• انواع دسته بندی دارایی های نامشهود

یکی از نکات قابل توجه در مورد بعضی این دارایی ها این است با اینکه غیر فیزیکی هستند اما باز هم دارای استهلاک می باشند. این فاکتور بر روی دسته بندی دارایی های نامشهود تاثیر می گذارد. به همین دلیل زمانی که این دارایی ها در ترازنامه ثبت می شوند باید قسمت مشخصی برای آن ها در نظر گرفته شود. از دیگر ویژگی هایی که بر دسته بندی این دارایی تاثیر می گذارد بطور مثال محدود بودن مالکیت مادی و معنوی دارایی های نامشهود است.

از طرف دیگر، عوامل دیگری مثل میزان موفقیت یا شکست مجموعه تجاری نیز بر ارزش گذاری این دارایی ها تاثیرگذار است. همچنین در زمان وقوع باید هزینه هایی نظیر هزینه راه اندازی، نگهداری، تمدید و ثبت محاسبه گردد. این هزینه ها، به گونه ای هستند که قبل از وقوع نمی توان هزینه های آن ها را مشخص کرد. با این ویژگی ها و مشخصات، دسته بندی دارایی های نامشهود شامل موارد زیر می باشد:

• دارایی هایی که ماهیت فیزیکی ندارند مثل علامت تجاری، حق تالیف، حق اختراع و …
• دارایی های نامشهودی که دارای مالکیت کوتاه مدت و محدود هستند یا از یک مالکیت با دوره زمانی نامحدود برخوردار می باشند.
• دارایی های نامشهودی که موفقیت و شکست شان بر ارزش آن ها تاثیر می گذارد مثل نام و برند تجاری.

بر این اساس باید متذکر شویم استهلاک پذیر بودن یا نبودن، مهمترین تفاوت دارایی های مشهود و نامشهود است. به این صورت که دارایی های مشهود به غیر از زمین، استهلاک پذیر و نامشهود استهلاک ناپذیر می باشد. درست است که میزان موفقیت و شکست برند تجاری می تواند بر روی ارزش و دارایی مجموعه تجاری تاثیر بگذارد اما چون این مبلغ ثابت و مشخص نیست نمی توان آن را جزء استهلاک بشمار آورد.

روش انجام نیز از دیگر تفاوت های این دو نوع دارایی است. به این صورت که روش انجام دارایی های مشهود تقریبا شبیه حسابداری اموال است. اما نحوه حسابداری دارایی نامشهود کاملا متفاوت می باشد. چرا که دائما در حال بروز شدن و گسترش می باشند.

اگر قصد یادگیری حسابداری از پایه تا پیشرفته را دارید با انتخاب پکیج جامع آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار تمام تکنیک‌ها و مهارت‌های کلیدی که لازم است برای ورود به این حرفه بیاموزید را بصورت یکجا در اختیار شما قرار خواهیم داد.