نحوه بستن حساب ها در پایان سال مالی

قبل از بستن حسابها لازم است تا بصورت اجمالی با مفهوم حسابهای موقت و دائمی آشنا شوید. حسابهای موقت حسابهایی هستند که از یک سال مالی به سال مالی بعد منتقل نخواهند شد پس حساب های موقت در ابتدای سال مالی با مانده صفر شروع به کار می کنند و در پایان سال مانده آنها با حساب سود و زیان سال جاری بسته خواهند شد. به حسابهای موقت، حسابهای سود و زیانی نیز گفته می شود.

اما حسابهای دائمی حسابهایی هستند که مانده آنها به سالهای بعد منتقل و می توانند حتی تا پایان فعالیت مجموعه مانده آنها را در حسابهای نگهداری کرد. از حسابهای دائمی می توان به موجودی نقد و بانک، دارائی های ثابت، دارایی های نامشهود، موجودی مواد و کالا، پیش پرداختها و پیش دریافتها، کالا و کار در جریان ساخت، مانده حساب بدهکاران و بستانکاران و … نام برد. ما در این مقاله قصد داریم تا به طور کامل نحوه‌ی بستن حساب های موقت و دائم را بررسی کنیم.

• یک نکته مهم قبل از بستن حسابها

قبل از بستن حسابها باید یک تراز آزمایشی چهار ستونی از مانده حسابهای موقت و دائم شرکت تهیه و مانده آنها را به دقت بررسی کنید بطور مثال جمع اسناد دریافتنی را با برگه های چکی که در صندوق دارید تطبیق دهید یا مانده موجودی انبار را با تراز آزمایشی مطابقت نمایید چون اگر مانده انبار کوچکترین مغایرتی داشته باشد نمایانگر این است که یا فاکتور خرید و فروش صادر نشده یا اشتباهی در آن رخ داده است یا حتی مشتری کالایی را مرجوع کرده که برگشت از فروش آن صادر نشده و چندین احتمال دیگر. پس قبل از بستن حسابها حتما از صحت مانده حسابهای خود اطمینان حاصل نمایید چون بعد از تحریر دفاتر و ارائه اظهارنامه مالیاتی فرصتی برای اصلاح آنها باقی نخواهد ماند و باعث رد دفاتر مالیاتی به دلیل کتمان هزینه یا درآمد خواهید شد.

این ویدئو بخشی از آموزش صفر تا صد حسابداری سرفصل بستن حسابها و تهیه گزارشات مالی می‌باشد.

• انواع حساب های موقت

به طور کلی از حسابهای موقت می توان به درآمدها، فروش، برگشت از فروش و تخفیفات، هزینه ها، خرید، برگشت از خرید و تخفیفات و حساب خلاصه سود و زیان که تمام حسابهای موقت در این حساب بسته خواهند شد اشاره کنیم.

به طور کلی بستن حساب‌های موقت در موسسات بازرگانی بسیار شبیه به شرکت‌های خدماتی است. تنها تفاوت در این است که عناصری در شرکتهای بازرگانی وجود دارد که در شرکت‌های خدماتی وجود ندارد. این حساب‌ها شامل حساب‌های خرید، فروش، برگشت از فروش و تخفیفات، برگشت از خرید و تخفیفات هستند.

• درآمد / فروش

درآمد به مجموع پولی گفته می شود که یک شرکت از ارائه خدمات یا فروش کالا به دست آورده که باید در پایان سال مالی بسته شود. برای بستن حساب درآمد یا فروش، حسابدار یک ورودی بدهکار برای کل مانده درآمد ایجاد می کند. برای مثال، اگر کل درآمد ثبت شده ۲۰ میلیون ریال باشد، از آنجایی که حساب درآمد یا فروش یک حساب بستانکار است باید یک ثبت معکوس برای بستن این حسابها صادر شود یک ورودی بدهکار به مبلغ مانده این حساب به شرح بستن حسابهای موقت در حساب درآمد نوشته شود. در نهایت در حساب خلاصه حساب سود و زیان، اعتباری معادل ۲۰ میلیون ریال به منظور حفظ موجودی ورودی ها ثبت می شود و این ثبت مالی صادر می شود که درآمد یا فروش بدهکار و خلاصه حساب سود و زیان بستانکار.

• هزینه ها / خرید

هزینه ها بخش مهمی از هر کسب و کاری هستند زیرا باعث ادامه فعالیت شرکت ها می شوند. حساب‌ های هزینه نیز نوعی از حساب‌ های موقت هستند که تمام اقلامی را که شرکت برای عملیات خود هزینه کرده، از جمله تبلیغات، لوازم و سایر هزینه‌ها را در این حساب نشان می ‌دهد. برای مثال اگر در پایان سال حسابداری، مبلغ کل هزینه ۵ میلیون ریال ثبت شود، این مبلغ با انتقال به حساب خلاصه حساب سود و زیان باید صفر شود. از آنجایی ماهیت حساب هزینه ها و خرید بدهکار است برای بستن این حساب باید یک ثبت معکوس صادر شود. خلاصه حساب سود و زیان بدهکار و حساب خرید یا هزینه بستانکار.

•  خلاصه حساب سود و زیان
  

خلاصه حساب سود و زیان در واقع حسابی است که مانده حسابهای موقت در آن بصورت معکوس بسته خواهد شد به این مفهوم که حساب هزینه که ماهیت بدهکار دارد را بستانکار و خلاصه حساب سود و زیان را بدهکار می کنیم. در مثال بالا درآمد را به مبلغ ۲۰ میلیون ریال در این حساب بدهکار و ۵ میلیون ریال مبلغ هزینه ها را بستانکار نموده ایم. پس مانده خلاصه حساب سود و زیان مبلغ ۱۵ میلیون ریال بستانکار را نشان می دهد که نمایانگر سود این مجموعه خواهد بود. در نهایت مانده این حساب را با یک ثبت حسابداری بدهکار و سود و زیان سال جاری را که یک حساب دائمی است برای انتقال مانده این حساب به سال مالی بعد بستانکار خواهیم کرد.

• چگونگی بستن حسابهای موقت

درطول دوره مالی حسابهای موقت باید به ماهیت خودشان ثبت گردند و نمی توان آنها را باخلاف ماهیت ثبت نمود، بطور مثال باید گفت حساب هزینه جزو حسابهای موقت است و ماهیت آن بدهکار می باشد، در ثبت رویداد مالی هزینه، از ابتدای دوره مالی تا انتهای دوره مالی باید هزینه را بدهکار نمود. بطور مثال اگر مبلغی بصورت نقدی و از محل بانک بابت هزینه پرداخت می گردد، ثبت می‌کنیم هزینه بدهکار / بانک بستانکار، فقط آخر دوره مالی و فقط برای بستن این حساب به حساب سود و زیان جاری باید هزینه را بستانکار کنیم، پس ثبت می کنیم سود و زیان جاری بدهکار / هزینه بستانکار، برای سایر حسابهای موقت با ماهیت بدهکار نیز همین موضوع باید رعایت شود مثل حساب خرید و حساب برگشت از فروش.

همچنین در طول دوره مالی حسابهای موقتی که ماهیت بستانکار دارند نباید در ثبت رویداد مالی بدهکار شوند مثل حساب درآمد، اگر بابت انجام کاری حق الزحمه دریافت کنیم و بخواهیم مبلغ حق الزحمه را به حساب بانک واریز کنیم، ثبت می کنیم بانک بدهکار / درآمد بستانکار، فقط در پایان دوره مالی و برای بستن حساب درآمد آن را بدهکار می کنیم و ثبت می کنیم درآمد بدهکار و سود و زیان جاری بستانکار، برای سایر حسابهای موقت با ماهیت بستانکار نیز همین موضوع باید رعایت شود مثل حساب فروش و حساب برگشت از خرید. 

بعد از بستن حسابهای موقت که چگونگی آن گفته شد، حساب سود و زیان سال جاری در سال مالی بعد به حساب سود و زیان انباشته که یک حساب دائمی است منتقل و این ثبت مالی صادر می شود : در صورت سود، مانده این حساب بستانکار است پس سود و زیان سال جاری بدهکار / سود و زیان انباشته بستانکار و در صورت زیان، مانده این حساب بدهکار است که سود و زیان انباشته بدهکار و سود و زیان سال جاری بستانکار خواهد شد. بنابراین حساب هایی که جزئی از صورت سود و زیان هستند موقتی بوده و به صورت دوره ای (در پایان هر سال مالی) بسته می شوند.

• بستن حساب مالیات پرداختنی

در پایان سال مالی و بعد از محاسبه سود (زیان)، در صورتیکه نتایج عملیات شرکت منتج به سود شده باشد، میبایست مطابق قوانین مالیاتی و به جهت رعایت استانداردهای حسابداری، اقدام به محاسبه میزان مالیات بر درآمد نمود. در هنگام محاسبه مالیات بر درآمد، آن بخش از درآمد های شرکت که معاف از مالیات بوده (سود حاصل از سپرده سرمایه گذاری در بانکها) و یا مالیات آنها قبلا بطور مقطوع اخذ شده (مانند سود حاصل از فروش املاک) از سود ابرازی شرکت کنار گذاشته میشود.

همچنین آن بخش از سود شرکت که بموجب برخی قوانین مالیاتی (مانند مواد ۱۳۲و ۱۳۸) معاف از پرداخت مالیات باشد نیز از سود ابرازی شرکت کنار گذاشته میشوند. همچنین میبایست آن بخش از هزینه های شرکت که فاقد معیار های مورد قبول مالیاتی هستند نیز محاسبه (که در حال حاضر هیچ یک از شرکتها این مورد را رعایت نمی کنند) و به سود ابرازی شرکت اضافه شود. بعد از انجام تعدیلات مورد اشاره (که البته بطور کلی عنوان گردید و شامل همه موارد نیست)، در صورت وجود سود مشمول مالیات، با اعمال نرخهای مربوطه طبق قوانین مالیاتی، مالیات بر درآمد شرکت محاسبه می شود.

• تفاوت حسابهای موقت با حسابهای دائمی

همانطور که در مطالب فوق اشاره کردیم حساب موقت، حسابی است که باید در پایان یک دوره حسابداری نسبت به بستن آن اقدام شود. هدف این حساب ها نشان دادن درآمدها و هزینه های دقیق یک شرکت برای یک دوره خاص است. در مقابل یک حساب دائمی در پایان هر دوره حسابداری بسته نمی شود و ممکن است در طول عمر شرکت باز بماند. این گونه حساب ها شامل حساب های حقوق صاحبان سهام، بدهی ها و دارایی ها هستند و به آنها حساب های ترازنامه ای نیز گفته می شود.

• چگونگی بستن حسابهای دائمی

بستن حسابهای دائمی هم دقیقا مانند حسابهای موقت انجام می گیرد با این تفاوت که به جای حساب خلاصه سود و زیان، تراز اختتامیه قرار خواهد گرفت مثلا مانده حساب موجودی نقد و بانک که یک حساب دائمی است و ماهیت بدهکار دارد خلاف ماهیت ثبت و این رویداد مالی صادر می گردد : تراز اختتامیه بدهکار و موجودی نقد و بانک بستانکار.

اگر قصد یادگیری حسابداری از پایه تا پیشرفته را دارید با انتخاب پکیج جامع آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار تمام تکنیک‌ها و مهارت‌های کلیدی که لازم است برای ورود به این حرفه بیاموزید را بصورت یکجا در اختیار شما قرار خواهیم داد.