دفاتر مالیاتی مهمترین ابزار تشخیص درآمد واحدهای تجاری و محاسبه مالیات است که توسط مودی به سازمان امور مالیاتی ارائه می شود. واحد مالیاتی با دریافت اظهارنامه، در زمینه رسیدگی دفاتر مالیاتی به فعالیت تخصصی می پردازد. کارشناس مالیاتی یا کارشناس ارشد مالیاتی، با توجه به بند ۲ ماده ۹۷ قانون مالیات مستقیم، دفاتر مالیاتی را بررسی کرده و در صورت مشاهده ایراد یا اشکال، نسبت به رد دفاتر مالیاتی یا علی الراس اقدام خواهد نمود .
دفاتر مالیاتی، به دفاتری گفته می شود که تاجران به استثنای کسبه جزء، مکلف به داشتن آن می باشد. با توجه به قانون تجارت، انواع دفاتر مالیاتی تعریف و مشخص می شود. دفاتر قانونی با توجه به قانون مالیاتهای مستقیم، شامل دفتر روزنامه و دفتر کل می باشد.
زمانی دفاتر مالیاتی اعتبار خواهند داشت که طبق مقررات قانون مالیات های مستقیم، تنظیم و تحریر و نگهداری شوند. البته دفتر روزنامه و دفتر کل جزو دفاتر اصلی محسوب شده و سایر دفاتر جزو دفاتر فرعی می باشند، دفتر روزنامه و دفتر کل بایستی دارای پلمپ و برچسب رسمی از مراجع قانونی مانند اداره ثبت شرکتها باشند در غیر اینصورت مورد قبول نبوده و همین مسئله باعث رد دفاتر و محاسبه علی الراس برای مودی مالیاتی اعم از شخص حقیقی و حقوقی می شود.
برای تهیه دفاتر سال بعد باید نهایتا” از نیمه دوم سال جاری اقدام نمود و درخواست اظهارنامه پلمپ دفاتر بصورت فرمهای قابل پرینت دریافت و پس از تکمیل، مهر و امضاء شده و به همراه مدارک مورد نیاز به اداره ثبت شرکتها ارسال گردد. اداره ثبت شرکتها پس از بررسی فرمها و مدارک مورد نیاز پیوست، دفاتر روزنامه و کل را پلمپ نموده و برچسب میزند و به نشانی مودی از طریق پست ارسال می نماید.
دفتر روزنامه، دفتری برای ثبت مطالبات، داد و ستد تجارتی، معاملات، اوراق تجارتی، خرید و فروش، ظهرنویسی، واردات و صادرات با توجه به اسم و هزینه های مربوط به هر کدام، توسط تاجران می باشد. دفتر روزنامه یکی از اسناد مهم پلمپ شده است که شرکت ها جهت تنظیم صورت های مالی در سال به آن نیازمند هستند.
نحوه درج در دفتر روزنامه با توجه به تاریخ وقوع می باشد. دفتر روزنامه جزو دفتر اصلی شرکت محسوب میشود، این دفتر جهت ارائه به اداره مالیات و سازمان حسابرسی بیمه و سایر مراجع ذیصلاح باید حتما” دارای برچسب و پلمپ قانونی باشد تا به محتویات داخل آن وجاهت رسیدگی دهد، چنانچه این مسئله از سوی مودی مالیاتی رعایت نشود گویی از اول دفتر را ارائه نداده و مشمول بنده ۲ قانون می باشد و تمامی درآمد حاصل در سال فعالیت موردرسیدگی با ضریب علی الراس محاسبه و مطالبه می شود.
دفتر کل، دفتری جهت ثبت خلاصه کلیه معاملات از دفتر روزنامه در صفحات مخصوص، حداقل هفته ای یک مرتبه توسط تاجران می باشد. طبق ماده هشتم قانون تجارت، لازم و ضروری است صاحبان کسب و کار، معاملات خود را هفته ای یک بار از دفاتر روزنامه استخراج نمایند.
نحوه درج در دفتر کل، به ترتیب تاریخ وقوع می باشد که توسط تاجر نوشته می شود. دفترکل بعنوان دفتر اصلی محسوب می شود و همانند دفتر روزنامه باید حتما دارای برچسب و پلمپ رسمی باشد درغیر اینصورت برای ذیصلاح رسیدگی مانند اداره دارایی مورد قبول نبوده و باعث رد آن خواهد شد، برچسب الصاق شده به صفحه اول و آخر دفتر کل حاوی مشخصات هویتی اشخاص حقیقی و یا حقوقی می باشد و مهمتر از آن شماره و تاریخ دفتر ثبت شده است که حتما باید برای یکسال مالی مورد تقاضا قابل استفاده باشد .
دفتر دارایی، مربوط به ثبت و امضاء اطلاعات مربوط به دارایی منقول و غیر منقول و مطالبات سال گذشته در پانزدهم فروردین هر سال توسط تاجران می باشد. طبق ماده ۹ قانون تجارت، لازم است سالانه، تجار به صورت جامع، کلیه دارایی های خود را در دفتر دارایی ثبت و ضبط نمایند. کارکرد دفتر دارایی، با توجه به وجود ترازنامه ها، کمتر از قبل شده است.
-
مفهوم رد دفاتر مالیاتی یا علی الراس
رد دفاتر مالیاتی، به معنای عبور از خطوط قرمز سازمان امور مالیاتی است که موجب تحمیل خسارات سنگین جرایم مالیاتی می شود. بسیاری از مودیان با عدم رعایت قوانین مربوط به دفاتر مالیاتی، موجب رد دفاتر مالیاتی می شوند که گاهاً این فرآیند به صورت عمدی در دستور کار قرار می گیرد. به عبارتی هر زمان که کارشناسان مالیاتی، دفاتر قانونی را به دلیل عدم انطباق یا رعایت نکات و موارد قانونی تأیید نکند، اصطلاحاً گفته می شود دفاتر مالیاتی رد شده است.
-
دلایل رد شدن دفاتر مالیاتی
با توجه به تبصره ۲ ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم، دلایل رد شدن دفاتر مالیاتی به شرح زیر می باشد:
- خارج شدن دفاتر ارائه شده از پلمپ
- فاقد یک یا چند برگ بودن دفاتر ارائه شده
- عدم ثبت نمودن فعالیت های مالی در دفاتر مالیاتی با شرط احراز
- ثبت بخش یا تمام فعالیت های مالی در حاشیه دفاتر ارائه شده
- ثبت بخش یا تمام فعالیت های مالی میان سطور دفاتر ارائه شده
- پاک کردن، تراشیدن و محو نمودن مندرجات دفاتر ارائه شده با هدف سوء استفاده
- خالی گذاشتن زیاد در صفحات دفاتر با هدف سوء استفاده
- سفید گذاشتن صفحه ای از صفحات دفاتر روزنامه و مشاغل با هدف سوء استفاده
- بستانکار شدن حساب های بانکی و نقدی به استثناء تطابق حساب بانکی با صورتحساب بانک
- بستانکار شدن حساب های بانکی و نقدی به استثناء ایجاد تقدم و تأخر ثبت حساب ها
- تأخیر تحریر دفاتر مشاغل و روزنامه زاید بر حد مجاز با توجه به ماده ۱۳
- تأخیر تحریر دفتر کل زاید بر حد مجاز با توجه به ماده ۱۴
- تأخیر تحریر زاید بر حد مجاز با توجه به ماده ۱۷
- عدم ثبت نمودن عملیات شعب در دفاتر مرکز با توجه به ماده ۱۵
- اشتباه پیش آمده در حساب به دلیل ثبت عملیات موسسه با توجه به عدم اصلاح طبق ماده ۱۱
- در صورت عدم استفاده مودیان مالیاتی حسب مورد از اوراق ماده ۱۶۹ قانون مالیات مستقیم
- عدم ارائه دستورالعلم های کار ماشین یا آیین نامه ها و نحوه فعالیت با نرم افزارهای مالی
- عدم ارائه یک یا چند جلد مربوط به دفاتر ثبت و پلمپ شده حتی نانویس
- استفاده از دفاتر پلمپ شده و ثبت شده مربوط به سال های قبلی با توجه به ماده ۳
- عدم تطابق قوانین دفاتر مالیاتی با داده ها و اطلاعات سیستم های الکترونیکی
- ثبت درآمدها و هزینه ها و فعالیت های مالی غیر واقع در دفاتر با شرط احراز
- نوشتن دفاتر با مِداد یا هر چیزی که امکان پاک کردن آن باشد
مفهوم علی الراس شدن به این صورت است که اداره دارائی به دلایل مختلف، قادر بر محاسبه مالیات مجموعه ای که مالیات به آن تعلق گرفته است نباشد. بنابراین اداره دارائی وارد عمل شده و دفاتر شرکت را در صورت ارائه رد کرده، سپس مالیات شرکت را محاسبه می نماید. به این معنی دفاتر شرکت ها علی الراس می شوند.
-
دلایل علی الراس شدن محاسبه مالیات
با توجه به ماده ۹۷ قانون مالیات مستقیم، عوامل و دلایلی موجب علی الراش شدن دفاتر مالیاتی می گردد. از جمله این عوامل، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- عدم وجود ترازنامه و حساب سود و زیان
- غیر قابل رسیدگی بودن مدارک مثبته
- خودداری مودی نسبت به درخواست کتبی اداره امور مالیاتی در ارائه دفاتر و مدارک
- مورد قبول واقع نشدن دفاتر و اسناد به علت عدم رعایت موازین قانونی
محاسبه مالیات علی الراس
محاسبه مالیات علی الراس، پس از تشخیص علی الراس بودن مدارک تجاری توسط کارشناس مربوطه صورت می گیرد. تعیین قرائن مربوطه با بازبینی و کسب اطلاعات لازم از منابع دولتی و غیر دولتی مشخص می شود.
از نکاتی که کارمند امور مالیاتی به آنها دقت و توجه می کند، نوع فعالیت مودی مالیات می باشد. در مراحل بعدی، بازرس مالیاتی، با توجه به ضرایب تعیین شده در دفترچه ضریب مالیاتی، درآمد مربوط به مالیات را محاسبه و به سازمان امور مالیاتی ابلاغ می کند.
معمولاً ضرایب مالیاتی، هر ساله به سازمان های مالیاتی اعلام می گردد. ضرایب مالیاتی، تحت عنوان دفترچه ضرایب مالیاتی ارائه می شود. مندرجات دفترچه ضرایب مالیاتی، شامل درصدهای مربوط به ارزیابی درآمد و مالیات متناسب با فعالیت های اقتصادی می باشد.
اگر قصد یادگیری حسابداری از پایه تا پیشرفته را دارید با انتخاب پکیج جامع آموزش صفر تا صد حسابداری ویژه بازار کار تمام تکنیک‌ها و مهارت‌های کلیدی که لازم است برای ورود به این حرفه بیاموزید را بصورت یکجا در اختیار شما قرار خواهیم داد.
.
